rys. Kinga Czaplarska
Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2020/2021
Ankieta miesięcznika "Teatr" za ubiegły sezon.
Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2020/2021
część I
Oceniają:
Jacek Cieślak („Teatr”, „Rzeczpospolita”)
Tomasz Domagała (blog DOMAGAŁAsięKULTURY, selekcjoner Festiwalu Boska Komedia, kurator Festiwalu Teatru Nowego w Rzeszowie)
Katarzyna Flader-Rzeszowska („Teatr”)
Jacek Kopciński (redaktor naczelny „Teatru”)
Jolanta Kowalska (stała współpracowniczka „Teatru”)
Wiesław Kowalski (redaktor naczelny portalu teatrdlawas.pl)
Aneta Kyzioł („Polityka”)
Przemysław Skrzydelski (blog recenzencki e-teatr.pl – „Moroz do Skrzydelskiego, Skrzydelski do Moroza”, „Nowy Tygodnik Kulturalny”, „Fronda LUX”)
Maciej Stroiński (Uniwersytet Jagielloński, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury)
Jacek Wakar (krytyk teatralny, selekcjoner Festiwalu Boska Komedia)
Kategorie:
Najlepsze przedstawienie
Najlepszy teatr
Najlepsza nowa polska sztuka (ogłoszona drukiem lub wystawiona)
Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna (ogłoszona drukiem lub wystawiona)
Najlepsza reżyseria
Najlepsza rola kobieca
Najlepsza rola męska
Najlepsza rola epizodyczna
Najlepsza adaptacja teatralna (opracowanie tekstu)
Najlepsza scenografia
Najlepsza choreografia
Najlepsza muzyka
Najlepsze przedstawienie telewizyjne i/lub radiowe
Najlepsza realizacja teatralna w sieci
Najciekawszy debiut
Najciekawsza książka o teatrze
Rozczarowanie sezonu
Skandal sezonu
Najlepsze przedstawienie
JACEK CIEŚLAK Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie. Wyjątkowy – ze względu na tekst, temat, pandemiczny czas przygotowania; spektakl, który odniósł sukces także w sieci. Głośny skądinąd również… Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski, Nowy Teatr w Warszawie.
TOMASZ DOMAGAŁA Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Czerwone nosy, reż. Jan Klata, T. Nowy w Poznaniu; 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Austerlitz, reż. Krystian Lupa, Jaunimo Teatras w Wilnie.
KATARZYNA FLADER-RZESZOWSKA 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie.
JACEK KOPCIŃSKI 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
JOLANTA KOWALSKA 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
WIESŁAW KOWALSKI Biblia: Próba, reż. Jernej Lorenci, T. im. Wilama Horzycy w Toruniu; Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski, Nowy Teatr w Warszawie; Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
ANETA KYZIOŁ I tak nikt mi nie uwierzy, reż. Wiktor Rubin, T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie; Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar, STUDIO teatrgaleria w Warszawie.
PRZEMYSŁAW SKRZYDELSKI 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
MACIEJ STROIŃSKI Halka, reż. Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie.
JACEK WAKAR 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
Najlepszy teatr
CIEŚLAK Jednak Narodowy: Sonata jesienna, Matka Joanna od Aniołów…
DOMAGAŁA Z powodu tego, że sezon był rwany, a produkcje podporządkowane okienkom w kolejnych falach pandemii, trudno ocenić działalność teatrów w jej całokształcie.
FLADER-RZESZOWSKA Ze względu na pandemię nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie.
KOPCIŃSKI T. Narodowy w Warszawie.
KOWALSKI T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
KYZIOŁ T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie; Komuna Warszawa.
SKRZYDELSKI Mimo wszystko T. Narodowy. Mimo wszystko, bo coraz bardziej widać, że tak chętnie deklarowany przez dyrekcję eklektyzm tej sceny skutkuje często pochopnymi decyzjami literacko-repertuarowymi (na przykład adaptacją Pikniku pod Wiszącą Skałą).
STROIŃSKI Narodowy Stary T. w Krakowie. Wreszcie.
WAKAR W pandemicznym sezonie nie potrafię wskazać.
Najlepsza nowa polska sztuka
(ogłoszona drukiem lub wystawiona)
CIEŚLAK Powrót do Reims Beniamina Bukowskiego na podstawie książki Didiera Eribona; Jedzonko Marcina Napiórkowskiego, Katarzyny Szyngiery i Mirosława Wlekłego (niebanalna próba spojrzenia na menu naszych ideologicznych wyborów); Wyspa Tomasza Mana (ciekawy obraz damsko-męskich napięć oraz różnic wrażliwości).
DOMAGAŁA Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979 Magdy Fertacz.
FLADER-RZESZOWSKA I tak nikt mi nie uwierzy Jolanty Janiczak; doceniam oba zwycięskie dramaty konkursu „Dramatopisanie” – La Pasionarię Antoniny Grzegorzewskiej i Ciemną Wodę Amanity Muskarii.
KOPCIŃSKI La Pasionaria Antoniny Grzegorzewskiej wydana w serii „Dramatopisanie” przez Instytut Teatralny w Warszawie; Totentanz. Czarna noc, czarna śmierć Ishbel Szatrawskiej, „Dialog” nr 2/2021.
KOWALSKA I tak nikt mi nie uwierzy Jolanty Janiczak.
KOWALSKI Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979 Magdy Fertacz; Klątwa rodziny Kennedych Jolanty Janiczak; Autobiografia na wszelki wypadek Michała Buszewicza; Katyń. Teoria barw Julii Holewińskiej.
KYZIOŁ I tak nikt mi nie uwierzy Jolanty Janiczak; Serce Martyny Wawrzyniak i Wiktora Bagińskiego; druga część Halki, scenariusz: zespół aktorski, Natalia Fiedorczuk i Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie.
SKRZYDELSKI Interesujący był Pisarz Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. Ale bez szczególnych wyróżnień.
STROIŃSKI Arianie Beniamina Bukowskiego; Bezpieczne miejsce Piotra Fronia; Mary, łowczyni skamielin Aleksandry Zielińskiej.
WAKAR Serce Wiktora Bagińskiego.
Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna
(ogłoszona drukiem lub wystawiona)
DOMAGAŁA Nie widziałem ani nie czytałem żadnej sztuki obcojęzycznej godnej tego miana. Może dlatego, że polski teatr w ubiegłym sezonie stawiał generalnie na klasykę albo na teksty rodzimych autorów. Najgłośniejszy obcojęzyczny debiut ubiegłego sezonu, Spóźnione odwiedziny Jordana Tannahilla, uważam za nieporozumienie.
KOPCIŃSKI Skrzywdzeni. Białoruś Andrieja Kuriejczyka (tłum. Jakub Adamowicz), „Dialog” nr 12/2020; Ludzie – zwierzęta (Human Animals) Stef Smith (tłum. Krzysztof Puławski), „Dialog” nr 1/2021.
KOWALSKA Padało Endy Walsha, tłum. Marta Orczykowska.
KOWALSKI Ludzie, miejsca i rzeczy Duncana Macmillana, tłum. Małgorzata Wrzesińska, reż. Anna Wieczur-Bluszcz, T. Collegium Nobilium w Warszawie; Powarkiwania Drogi Mlecznej Bonna Parka, tłum. Iwona Nowacka, reż. Adam Orzechowski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Botticelli Jordana Tannahilla, tłum. Marta Orczykowska.
KYZIOŁ Raj. Potop Thomasa Köcka, tłum. Jacek Kaduczak.
SKRZYDELSKI Szkło. Zabić. Sinobrody. Skrzat Caryl Churchill.
STROIŃSKI Zabiłem cara Aliny Szklarskiej i Michaiła Patłasowa, tłum. Agnieszka Lubomira Piotrowska.
WAKAR Powarkiwania Drogi Mlecznej Bonna Parka, tłum. Iwona Nowacka.
Najlepsza reżyseria
CIEŚLAK Katarzyna Kalwat, Powrót do Reims, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie; Grzegorz Wiśniewski, Sonata jesienna, T. Narodowy w Warszawie; Krzysztof Warlikowski Odyseja. Historia dla Hollywoodu, Nowy Teatr w Warszawie.
DOMAGAŁA Krystian Lupa, Austerlitz, Jaunimo Teatras w Wilnie; Wojciech Faruga, Matka Joanna od Aniołów, T. Narodowy w Warszawie oraz Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Jernej Lorenci, Biblia: Próba, T. im. Wilama Horzycy w Toruniu; Jędrzej Piaskowski, Komedia. Wujaszek Wania, T. Zagłębia w Sosnowcu; Agata Duda-Gracz, Między nogami Leny lub „Śmierć Najświętszej Maryi Panny” według Michelangela Caravaggia, Kłajpedzki T. Dramatyczny.
FLADER-RZESZOWSKA Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Wojciech Faruga, Matka Joanna od Aniołów, T. Narodowy w Warszawie; Grzegorz Wiśniewski, Sonata jesienna, T. Narodowy w Warszawie.
KOPCIŃSKI Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
KOWALSKA Anna Smolar, Koniec z Eddym, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Grzegorz Wiśniewski, Sonata jesienna, T. Narodowy w Warszawie.
KOWALSKI Jakub Roszkowski, Zimowla, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Katarzyna Kalwat, Powrót do Reims, Nowy Teatr w Warszawie/T. Łaźnia Nowa w Krakowie; Krzysztof Warlikowski, Odyseja. Historia dla Hollywoodu, Nowy Teatr w Warszawie; Grzegorz Wiśniewski, Sonata jesienna, T. Narodowy w Warszawie oraz Mewa, T. Studyjny w Łodzi; Wojciech Faruga, Matka Joanna od Aniołów, T. Narodowy w Warszawie; Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
KYZIOŁ Wiktor Rubin, I tak nikt mi nie uwierzy, T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie; Grzegorz Jaremko, Raj. Potop, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Grzegorz Laszuk, Morderstwo (w) Utopii, T. Polski w Poznaniu.
SKRZYDELSKI Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
STROIŃSKI Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
WAKAR Luk Perceval, 3SIOSTRY, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Krzysztof Warlikowski, Odyseja. Historia dla Hollywoodu, Nowy Teatr w Warszawie; Jan Klata, Czerwone nosy, T. Nowy w Poznaniu.
Najlepsza rola kobieca
CIEŚLAK Danuta Stenka jako Charlotta. Taka kreacja, jaką zagrała w Sonacie jesiennej, zdarza się raz na kilka lat, może na dekadę. Precyzja, a jednocześnie wielkie emocje. W sumie przyczajony do wybuchu wulkan. Niebanalna prawda o kobietach, które zmuszone do rywalizacji o należne im miejsce w środowisku zdominowanym przez mężczyzn – tragicznie upodobniają się do nich, zabijając swoją wrażliwość. Małgorzata Kożuchowska jako matka Joanna w Matce Joannie od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie. Wiktoria Gorodecka jako Masza w Trzech siostrach, reż. Jan Englert, T. Narodowy. To się nazywa iść na całość, a potem choćby potop!
DOMAGAŁA Danuta Stenka w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy; Antonina Choroszy w Matce, reż. Radek Stępień, T. Nowy w Poznaniu; Marta Konarska w Tysiącu nocy i jednej. Szeherezadzie 1979, reż. Wojciech Faruga, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Ewa Dałkowska w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski, Nowy Teatr w Warszawie; Mirosława Żak w Komedii. Wujaszku Wani, reż. Jędrzej Piaskowski, T. Zagłębia w Sosnowcu.
FLADER-RZESZOWSKA Danuta Stenka w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; Antonina Choroszy w Matce, reż. Radek Stępień, T. Nowy w Poznaniu.
KOPCIŃSKI Charlotta Danuty Stenki w Sonacie jesiennej Bergmana w T. Narodowym, reż. Grzegorz Wiśniewski; Matka Antoniny Choroszy w Matce Witkiewicza w T. Nowym w Poznaniu, reż. Radek Stępień; matka Joanna Małgorzaty Kożuchowskiej w Matce Joannie od Aniołów Iwaszkiewicza w T. Narodowym, reż. Wojciech Faruga.
KOWALSKA Danuta Stenka jako Charlotta w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; Alona Szostak jako Sarah w 4.48 Psychosis, reż. Paweł Demirski, T. Polski w Poznaniu.
KOWALSKI Magdalena Cielecka w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski, Nowy Teatr w Warszawie; Marta Nieradkiewicz w M.G., reż. Monika Strzępka, T. Polski w Warszawie; Danuta Stenka w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; Magdalena Osińska w Zimowli, reż. Jakub Roszkowski, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Magdalena Kuta w Sercu, reż. Wiktor Bagiński, TR Warszawa; Dorota Kolak w Niepokoju, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Wybrzeże w Gdańsku.
KYZIOŁ Ostatnia czarownica Europy Karolina Staniec w I tak nikt mi nie uwierzy, reż. Wiktor Rubin, T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie; Matka Magdaleny Kuty w Sercu, reż. Wiktor Bagiński, TR Warszawa; Wieczna Asystentka Nieswoich Spraw Marty Ojrzyńskiej w M.G., reż. Monika Strzępka, T. Polski w Warszawie.
SKRZYDELSKI Małgorzata Kożuchowska (rola tytułowa) w Matce Joannie od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.
STROIŃSKI Antonina Choroszy w roli tytułowej, Matka, reż. Radek Stępień, T. Nowy w Poznaniu; Magda Grąziowska jako Zosia, Halka, reż. Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie; Danuta Stenka jako Charlotta, Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; Mirosława Żak jako Helena, Komedia. Wujaszek Wania, reż. Jędrzej Piaskowski, T. Zagłębia w Sosnowcu.
WAKAR Danuta Stenka jako Charlotta w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski, T. Narodowy w Warszawie; wyróżnienie dla Mai Pankiewicz (Sonia) w Wujaszku Wani, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie.
Najlepsza rola męska
CIEŚLAK Jacek Poniedziałek w Powrocie do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie. Rola tworzona od dzieciństwa. Nigdy nie zapomnę oczu Poniedziałka, gdy stara się zachować spokój, mówiąc o tym, co spotkało go w życiu za to, że jest gejem. Oczy jak orzechy laskowe, oczy jak kule, które mogłyby zabić, ale aktor nie powtórzy żenady hejterów. Mam nadzieję, że w kulisach wszystko się wyjaśniło…
DOMAGAŁA Jan Peszek, Minetti. Portret artysty z czasów starości, reż. Andrzej Domalik, T. Polonia w Warszawie; Piotr Pilitowski, Wujaszek Wania, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie; Jacek Poniedziałek, Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie; Karol Pocheć, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Daniel Dobosz, Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Sergejus Ivanovas, Austerlitz, reż. Krystian Lupa, Jaunimo Teatras w Wilnie.
FLADER-RZESZOWSKA Karol Pocheć jako ksiądz Suryn, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Jan Peszek, Minetti. Portret artysty z czasów starości, reż. Andrzej Domalik, T. Polonia w Warszawie; Jacek Poniedziałek, Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie.
KOPCIŃSKI Ksiądz Suryn Karola Pochecia w Matce Joannie od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Łukasz Stawarczyk jako Jontek w Halce, reż. Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie.
KOWALSKA Karol Pocheć jako ojciec Suryn, Matka Joanna od Aniołów, reż. W. Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Marcin Czarnik jako Newton, Lazarus, reż. Jan Klata, T. Muzyczny Capitol we Wrocławiu.
KOWALSKI Jan Peszek, Minetti. Portret artysty z czasów starości, reż. Andrzej Domalik, T. Polonia w Warszawie; Karol Pocheć, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Jacek Poniedziałek, Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie; Dobromir Dymecki, Serce, reż. Wiktor Bagiński, TR Warszawa; Andrzej Chyra, Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski, Nowy Teatr w Warszawie.
KYZIOŁ Valentine Konrada Imieli w Lazarusie, reż. Jan Klata, T. Muzyczny Capitol we Wrocławiu; Andrzej Mirosława Zbrojewicza w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Jontek Łukasza Stawarczyka w Halce, reż. Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie.
SKRZYDELSKI Zygmunt Józefczak jako Tuzenbach w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
STROIŃSKI Zygmunt Józefczak jako Mikołaj Tuzenbach w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie; Tomasz Muszyński jako Iwan Wojnicki w Komedii. Wujaszku Wani, reż. Jędrzej Piaskowski, T. Zagłębia w Sosnowcu; Łukasz Stawarczyk jako Jontek w Halce, reż. Anna Smolar, Narodowy Stary T. w Krakowie; Mariusz Zaniewski jako Leon w Matce, reż. Radek Stępień, T. Nowy w Poznaniu.
WAKAR Jacek Poniedziałek w Powrocie do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Nowy Teatr w Warszawie; Zygmunt Józefczak, Jacek Beler, Jacek Romanowski w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval, TR Warszawa/Narodowy Stary T. w Krakowie.
Najlepsza rola epizodyczna
CIEŚLAK Feliks Szajnert w Jedzonku, reż. Monika Strzępka. Trudno powiedzieć, że to epizod. O diecie mówi w imieniu tych, którzy umierali na śmierć głodową. Grzegorz Małecki jako Fiodor Kułygin. To też nie epizod, tylko oryginalne „wzięcie na klatę” tematu zdrady małżeńskiej. Bardzo ciekawe rozwiązanie reżyserskie Jana Englerta w Trzech siostrach w Narodowym; Jana Frycza jako Wierszynina też się dobrze ogląda.
DOMAGAŁA Andrzej Chyra w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski; Łukasz Stawarczyk w Halce, reż. Anna Smolar; Anna Kadulska w Potopie, reż. Jakub Roszkowski; Marta Nieradkiewicz w M.G., reż. Monika Strzępka; Janusz Andrzejewski w Czerwonych nosach, reż. Jan Klata; Katarzyna Dałek w Balkonie, reż. Jan Klata.
FLADER-RZESZOWSKA Anna Kociarz jako Anna w Życiu intymnym Jarosława, reż. Kuba Kowalski; Grzegorz Małecki jako Fiodor Kułygin w Trzech siostrach, reż. Jan Englert; Andrzej Chyra jako Heidegger w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski.
KOPCIŃSKI Siostra Małgorzata Edyty Olszówki w Matce Joannie od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Tuzenbach Zygmunta Józefczaka w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval.
KOWALSKA W tej kategorii typuję role drugoplanowe: Edyta Olszówka jako siostra Małgorzata w Matce Joannie od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Ewa Skibińska jako Pani Mole, Bieguni, reż. Michał Zadara; Robert Wasiewicz jako Ojciec, Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar.
KOWALSKI Marcin Miodek w Życiu intymnym Jarosława, reż. Kuba Kowalski; Wojciech Skibiński w Zimowli, reż. Jakub Roszkowski; Jan Frycz w Trzech siostrach, reż. Jan Englert.
KYZIOŁ Kura Czubatka Beaty Deutschman w Komedii. Wujaszku Wani, reż. Jędrzej Piaskowski; Tancerka Karoliny Kraczkowskiej w Halce, reż. Anna Smolar; Girl Klaudii Waszak w Lazarusie, reż. Jan Klata.
SKRZYDELSKI Andrzej Chyra jako Heidegger w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski. Jednak łamiąc nieco konwencję, chciałbym także odnotować aktorstwo zespołowe w Czerwonych nosach w reż. Jana Klaty z T. Nowego w Poznaniu.
STROIŃSKI Alicja Wojnowska jako Dudziarz w Halce, reż. Anna Smolar; Włodzimierz Dyła jako Benedykt Korczyński i Przemysław Gąsiorowicz jako Anzelm Bohatyrowicz w spektaklu Nad Niemnem. Obrazy z czasów pozytywizmu, reż. Jędrzej Piaskowski.
WAKAR Grzegorz Małecki w Fataliście, reż. Wojciech Urbański; Ewa Dałkowska jako rabin Groszkower w Odysei. Historii dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski.
Najlepsza adaptacja teatralna (opracowanie tekstu)
CIEŚLAK Grzegorz Wiśniewski, Sonata jesienna Ingmara Bergmana.
DOMAGAŁA Krystian Lupa, Austerlitz Winfrieda Georga Sebalda, reż. Krystian Lupa; Wojciech Faruga i Julia Holewińska, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Wojciech Faruga; Hubert Sulima, Komedia. Wujaszek Wania Antoniego Czechowa, reż. Jędrzej Piaskowski; Beniamin Bukowski, Powrót do Reims Didiera Eribona, reż. Katarzyna Kalwat; Barbara Wysocka i Michał Zadara, Bieguni Olgi Tokarczuk, reż. Michał Zadara.
FLADER-RZESZOWSKA Wojciech Faruga i Julia Holewińska, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Wojciech Faruga; Beniamin Bukowski, Powrót do Reims Didiera Eribona, reż. Katarzyna Kalwat; Barbara Wysocka i Michał Zadara, Bieguni Olgi Tokarczuk, reż. Michał Zadara.
KOPCIŃSKI Wojciech Faruga, Julia Holewińska, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Wojciech Faruga.
KOWALSKA Barbara Wysocka i Michał Zadara, Bieguni Olgi Tokarczuk, reż. Michał Zadara; Michał Kmiecik, Rzeźnia numer pięć Kurta Vonneguta, reż. Marcin Liber.
KOWALSKI Beniamin Bukowski, Powrót do Reims Didiera Eribona, reż. Katarzyna Kalwat; Wojciech Faruga, Julia Holewińska, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Wojciech Faruga; Jakub Roszkowski, Dominika Słowik, Zimowla Dominiki Słowik, reż. Jakub Roszkowski; Justyna Bilik i Daniel Sołtysiński, Gaz!, reż. Marcin Wierzchowski.
KYZIOŁ Anna Smolar, Koniec z Eddym Didiera Eribona, reż. Anna Smolar.
SKRZYDELSKI Piotr Gruszczyński i Krzysztof Warlikowski (współautor: Adam Radecki, współpraca: Szczepan Orłowski, Jacek Poniedziałek), Odyseja. Historia dla Hollywoodu na podstawie Odysei Homera, Króla kier znów na wylocie i Powieści dla Hollywoodu Hanny Krall, reż. Krzysztof Warlikowski.
STROIŃSKI Adaptacja: Szczepan Twardoch, Pokora Szczepana Twardocha, reż. Robert Talarczyk; dramaturgia: Julia Holewińska, Matka Joanna od Aniołów Jarosława Iwaszkiewicza, reż. Wojciech Faruga; tłumaczenie: Monika Muskała, Minetti. Portret artysty z czasów starości Thomasa Bernharda, reż. Andrzej Domalik.
WAKAR Luk Perceval, 3SIOSTRY Antoniego Czechowa, reż. Luk Perceval; Piotr Gruszczyński, Krzysztof Warlikowski (współautor: Adam Radecki, współpraca: Szczepan Orłowski, Jacek Poniedziałek), Odyseja. Historia dla Hollywoodu na podstawie Odysei Homera, Króla kier znów na wylocie i Powieści dla Hollywoodu Hanny Krall, reż. Krzysztof Warlikowski; Beniamin Bukowski, Powrót do Reims Didiera Eribona, reż. Katarzyna Kalwat. Dopiero w tym sezonie zobaczyłem Nad Niemnem. Obrazy z czasów pozytywizmu w reż. Jędrzeja Piaskowskiego w T. im. Juliusza Osterwy w Lublinie, więc wskazuję adaptację Huberta Sulimy.
Najlepsza scenografia
CIEŚLAK Małgorzata Szczęśniak, Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski.
DOMAGAŁA Scenografia: Dorota Nawrot, Aktorzy prowincjonalni. Sobowtór. Autobiografie, reż. Michał Borczuch; Katarzyna Borkowska, Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979, reż. Wojciech Faruga; Robert Rumas, Bieguni, reż. Michał Zadara; Wojciech Faruga, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Anna Met, Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar oraz Halka, reż. Anna Smolar. Kostiumy: Mirek Kaczmarek, Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski; Konrad Parol, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Anna Met, Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar; Tomasz Armada, Król Lear, reż. Anna Augustynowicz.
FLADER-RZESZOWSKA Wojciech Faruga, Konrad Parol, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Katarzyna Borkowska, Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979, reż. Wojciech Faruga; Mirek Kaczmarek, Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski.
KOPCIŃSKI Scenografia Mirka Kaczmarka w Sonacie jesiennej, reż. Grzegorz Wiśniewski.
KOWALSKA Anna Met, Koniec z Eddym, reż. Anna Smolar.
KOWALSKI Mateusz Atman, Martwa natura, reż. Agnieszka Jakimiak; Katarzyna Borkowska, Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz; Wojciech Faruga, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; Mirek Kaczmarek, Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewki oraz Zimowla, reż. Jakub Roszkowski; Boris Kudlička, Cardillac, reż. Mariusz Treliński.
KYZIOŁ Anna Haudek, 4.48 Psychosis, reż. Paweł Demirski; scenografia i kostiumy Anny Met, Halka, reż. Anna Smolar; kostiumy i scenografia Natalii Mleczak, Raj. Potop, reż. Grzegorz Jaremko.
SKRZYDELSKI Philip Bussmann, 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval.
STROIŃSKI Scenografia i wideo: Philip Bussmann, światło: Mark Van Denesse, 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval; kostiumy: Konrad Parol, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga.
WAKAR Philip Bussmann, Annelies Vanlaere (kostiumy), 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval.
Najlepsza choreografia
CIEŚLAK Claude Bardouil. Również jako antyczny Syzyf, który uruchamia w Odysei. Historii dla Hollywoodu teatr. Może nawet alter ego Krzysztofa Warlikowskiego?
DOMAGAŁA Paweł Sakowicz, Halka, reż. Anna Smolar; Maćko Prusak, Czerwone nosy, reż. Jan Klata; Barbara Olech, Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, reż. Cezary Tomaszewski; Tomasz Wesołowski, Między nogami Leny lub „Śmierć Najświętszej Maryi Panny” według Michelangela Caravaggia, reż. Agata Duda-Gracz.
FLADER-RZESZOWSKA Krystian Łysoń, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; ruch sceniczny w 3SIOSTRACH Luka Percevala.
KOPCIŃSKI Ruch sceniczny w 3SIOSTRACH Luka Percevala.
KOWALSKA Maćko Prusak, Balkon, reż. Jan Klata; Jacek Przybyłowicz, Cardillac, reż. Mariusz Treliński.
KOWALSKI Ewelina Adamska-Porczyk, Prawiek i inne czasy, reż. Anna Sroka-Hryń; Kenneth MacMillan, Mayerling, realizacja Karl Burnett, Wayne Eagling; Maćko Prusak, Zimowla, reż. Jakub Roszkowski, Balkon, reż. Jan Klata oraz Czerwone nosy, reż. Jan Klata; Jacek Przybyłowicz, Cardillac, reż. Mariusz Treliński.
KYZIOŁ Paweł Sakowicz, Halka, reż. Anna Smolar.
SKRZYDELSKI Ruch sceniczny w 3SIOSTRACH, reż. Luk Perceval.
STROIŃSKI Agnieszka Kryst, Expiria, koncepcja Agnieszka Kryst; Paweł Sakowicz, Halka, reż. Anna Smolar.
WAKAR Ewelina Adamska-Porczyk, Kombinat, reż. Wojciech Kościelniak. To również najlepsze przedstawienie muzyczne roku.
Najlepsza muzyka
CIEŚLAK Paweł Mykietyn, Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski; Agnieszka Stulgińska, Sonata jesienna, reż. Grzegorz Wiśniewski.
DOMAGAŁA Muzyka: Dominik Strycharski, Jądro ciemności, reż. Paweł Łysak; Bartosz Dziadosz, Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979, reż. Wojciech Faruga; Jakub Lemiszewski, Czerwone nosy, reż. Jan Klata; Teoniki Rożynek, Matka Joanna od Aniołów, reż. Wojciech Faruga; światło: Katarzyna Łuszczyk, Między nogami Leny lub „Śmierć Najświętszej Maryi Panny” według Michelangela Caravaggia, reż. Agata Duda-Gracz; Branko Hojnik, Biblia: Próba, reż. Jernej Lorenci.
FLADER-RZESZOWSKA Cezary Duchnowski, Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz; Enchanted Hunters, Halka, reż. Anna Smolar.
KOPCIŃSKI Muzyka Cezarego Duchnowskiego w Pikniku pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz.
KOWALSKA Cezary Duchnowski, Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz; Krzysztof Kaliski, I tak nikt mi nie uwierzy, reż. Wiktor Rubin.
KOWALSKI Mateusz Dębski, Prawiek i inne czasy, reż. Anna Sroka-Hryń oraz Minetti. Portret artysty z czasów starości, reż. Andrzej Domalik; Cezary Duchnowski, Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz; Dominik Strycharski, Jądro ciemności, reż. Paweł Łysak oraz Zimowla, reż. Jakub Roszkowski; Rafał Ryterski, Lilla Weneda, reż. Grzegorz Wiśniewski.
KYZIOŁ David Bowie, Lazarus, reż. Jan Klata; Cezary Duchnowski, Piknik pod Wiszącą Skałą, reż. Lena Frankiewicz.
SKRZYDELSKI Karol Nepelski, 3SIOSTRY (również audiosfera spektaklu), reż. Luk Perceval.
STROIŃSKI Enchanted Hunters, Halka, reż. Anna Smolar; Wolfgang Amadeusz Mozart, Così fan tutte, reż. Cezary Tomaszewski.
WAKAR Dominik Strycharski, Jądro ciemności, reż. Paweł Łysak.
Najlepsze przedstawienie telewizyjne i/lub radiowe
CIEŚLAK Wyspa Tomasza Mana, Scena Teatralna Trójki.
DOMAGAŁA Der Boxer, reż. Ewelina Marciniak, Thalia Theater w Hamburgu.
FLADER-RZESZOWSKA Tamta twarz Polly Stenham, reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska, Teatr Telewizji.
KOPCIŃSKI Rosyjski kontrakt wg prozy Andrieja Płatonowa w reż. Krzysztofa Rekowskiego w Teatrze Telewizji; słuchowisko Wyszedł z domu Tadeusza Różewicza w reż. Szymona Kuśmidra w radiowej Dwójce; słuchowisko H. Jarosława Jakubowskiego w reż. Waldemara Modestowicza na stronie teatrologia.pl.
KOWALSKI Tamta twarz Polly Stenham, reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska, Teatr Telewizji; Rosyjski kontrakt, Andriej Płatonow, reż. Krzysztof Rekowski, Teatr Telewizji; Badyle wg Różewicza, reż. Andrzej Barański, Teatr Telewizji.
SKRZYDELSKI Badyle, reż. Andrzej Barański, Teatr Telewizji.
STROIŃSKI Arthur C. Clarke, 2061: Odyseja kosmiczna, tłum. Jędrzej Polak, reż. Grzegorz Gutkowski, audiobook w produkcji Audioteki.
WAKAR Nie śledzę.
Najlepsza realizacja teatralna w sieci
CIEŚLAK Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat; Gracjan Pan. Musical, reż. Cezary Tomaszewski.
DOMAGAŁA Mewa w reż. Jurija Butuzowa z moskiewskiego Teatru Satyrykon.
FLADER-RZESZOWSKA Der Boxer, reż. Ewelina Marciniak, Thalia Theater w Hamburgu; Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat.
KOWALSKA Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat; Izolacja: Carmen/Don Giovanni/Don Pasquale. Performans operowy, reż. Krzysztof Cicheński.
KYZIOŁ Nie ma, reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska.
SKRZYDELSKI Z racji obowiązku zmusiłem się do obejrzenia trzech pokazów online, które tylko utwierdziły mnie w przekonaniu, że oczywiście nie ma czegoś takiego jak realizacja teatralna w sieci.
STROIŃSKI Bezpieczne miejsce, reż. Tomasz Fryzeł.
WAKAR Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat.
Najciekawszy debiut
CIEŚLAK Waldemar Raźniak jako dyrektor Starego. I chyba wicepremier Piotr Gliński w roli tego, co odpuszcza, po tym, jak przyznał się do błędu przy podejmowaniu personalnej decyzji „Mikos za Klatę”. Co z tego wyniknie?
DOMAGAŁA Weronika Krystek, Król Lear, reż. Anna Augustynowicz; Wiktor Bagiński, Serce, Debiut TR.
FLADER-RZESZOWSKA Debiut w teatrze Jagody Szelc, Maszyna, T. Polski w Bydgoszczy; debiut reżyserski Wiktora Bagińskiego, Serce, TR Warszawa.
KOPCIŃSKI Reżyserski debiut Wiktora Bagińskiego w TR Warszawa (Serce).
KOWALSKA Reżyserski debiut Pawła Demirskiego, 4.48 Psychosis Sarah Kane, T. Polski w Poznaniu.
KOWALSKI Serce Wiktora Bagińskiego i Martyny Wawrzyniak, reż. Wiktor Bagiński, TR Warszawa; Maciej Kozakoszczak, Prawiek i inne czasy, reż. Anna Sroka-Hryń, Ludzie, miejsca i rzeczy, reż. Anna Wieczur-Bluszcz; Natalia Stachyra, Olga Lisiecka, Jagoda Jasnowska, Prawiek i inne czasy, reż. Anna Sroka-Hryń, Ludzie, miejsca i rzeczy, reż. Anna Wieczur-Bluszcz; Aleksander Gałązka, Spóźnione odwiedziny, reż. Iwona Kempa.
KYZIOŁ Jagoda Szelc jako reżyserka Maszyny, T. Polski w Bydgoszczy; Adrianna Alksnin jako reżyserka Psów ras drobnych, T. Barakah i AST Kraków; studentki Wydziału Aktorskiego AT w Warszawie: Julia Biesiada, Julia Borkowska, Maria Kozłowska, Katarzyna Lis, Adrianna Malecka, Magdalena Sildatk, Bernadetta Statkiewicz, Monika Szufladowicz, Helena Urbańska i Emilia Walus, w Klubie, spektaklu dyplomowym w reż. Weroniki Szczawińskiej (koprodukcja z TR Warszawa).
SKRZYDELSKI Zawsze cieszą mnie właściwie wszystkie debiuty aktorskie. Z prac reżyserskich wydaje mi się warty odnotowania debiut Maksymiliana Rogackiego, który w warszawskim T. Polskim pokazał Trzy wysokie kobiety Albeego. Potykał się, nie uniknął poważnych błędów, ale też materia literacka niezwykle skomplikowana. W każdym razie podziękowania za ryzyko.
STROIŃSKI Debiut w młodym teatrze: Tomasz Fryzeł, Bezpieczne miejsce, T. Łaźnia Nowa w Krakowie. Debiut w polskim teatrze: Luk Perceval, 3SIOSTRY. Debiut w Starym Teatrze: Łukasz Stawarczyk.
WAKAR Franciszek Szumiński, reżyser spektaklu Oddech, T. Łaźnia Nowa w Krakowie i spektaklu Śmierć Iwana Iljicza, T. Wybrzeże w Gdańsku.
Najciekawsza książka o teatrze
CIEŚLAK Jacek Wakar, Zawód: aktor, Czerwone i Czarne. Ważne świadectwo średniego pokolenia w teatrze.
DOMAGAŁA Myśląca ręka 2017–2020. Jak działa teatr, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Paweł Demirski, Teksty dla (Starego) Teatru, NST; Lola Cohen Metoda Lee Strasberga. Podręcznik ćwiczeń aktorskich, AST Kraków.
FLADER-RZESZOWSKA W kontekście premiery Luka Percevala Antonówki. Kobiety i Czechow Sylwii Frołow, Wydawnictwo Czarne; Nawozy sztuczne dla starców i młodzieży Tadeusza Nyczka wydane przez Żywosłowie – książka nie tylko o teatrze.
KOPCIŃSKI Cykl znakomitych raportów z badań socjologicznych poświęconych teatrom, artystom i publiczności w czasach pandemii, wydany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego; Nieświadome na scenie. Witkacy i psychoanaliza Pawła Dybla; Staropolski Molière Patryka Kenckiego.
KOWALSKA Joanna Krakowska, Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie/Wydawnictwo Karakter; Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku, red. Dorota Buchwald i Dariusz Kosiński, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
KOWALSKI Józef Olejniczak, Witold Gombrowicz. Ja!, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; Danuta Gwizdalanka, Uwodziciel. Rzecz o Karolu Szymanowskim, PWM; Zofia Turowska, Gustaw. Opowieść o Holoubku, Wydawnictwo Marginesy; Remigiusz Grzela, Z kim tak ci będzie źle jak ze mną. Historia Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata, Wydawnictwo Otwarte; Patryk Kencki, Staropolski Molière, Instytut Sztuki PAN.
KYZIOŁ Joanna Krakowska, Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie/Wydawnictwo Karakter.
SKRZYDELSKI Spiski życiowe Wacława Sobaszka, Stowarzyszenie Węgajty.
STROIŃSKI Sylwia Frołow, Antonówki. Kobiety i Czechow, Wydawnictwo Czarne; Thomas Bernhard, Dramaty, dwa tomy, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” (ponieważ dramaty, a te w szczególności, też są o teatrze, plus chciałbym docenić, że ktoś zrobił coś rzadkiego, to znaczy wydał dramaty).
WAKAR Tadeusz Nyczek, Nawozy sztuczne dla starców i młodzieży, Żywosłowie; Jacek Poniedziałek, (Nie)dziennik, Wydawnictwo W.A.B.
Rozczarowanie sezonu
CIEŚLAK M.G. Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego. Wpadki zdarzają się największym. Czas wyciągnąć wnioski.
DOMAGAŁA Zamiast rozczarowania – oczarowanie grą zespołową Aktorskich Kolektywów: 3SIOSTRY, reż. Luk Perceval; Czerwone nosy, reż. Jan Klata; Tysiąc nocy i jedna. Szeherezada 1979, reż. Wojciech Faruga; Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, reż. Cezary Tomaszewski; Odyseja. Historia dla Hollywoodu, reż. Krzysztof Warlikowski; Komedia. Wujaszek Wania, reż. Jędrzej Piaskowski.
KOPCIŃSKI 2020: Burza w reż. Grzegorza Jarzyny w TR Warszawa.
KOWALSKI Don Juan albo Kamienna uczta, reż. Mikołaj Grabowski; Burza, reż. Szymon Kaczmarek; Błękitny zamek, reż. Beata Redo-Dobber; 2020: Burza, reż. Grzegorz Jarzyna; ostatnie warszawskie spektakle Agnieszki Glińskiej i Iwony Kempy, z którymi w natłoku słów trudno było mi się skomunikować.
KYZIOŁ Czy po tym wszystkim, co do tej pory zrobiło MKDNiS, można czuć się rozczarowanym faktem, że w ustawie o uprawnieniach artysty zawodowego, która ma być finansowana z opłaty reprograficznej, ulega się wielkiemu biznesowi i nie wpisuje opłat z obrotu smartfonami – najczęściej używanym w celach kulturalnych sprzętem?
SKRZYDELSKI Zamknięte teatry. I 2020: Burza w reż. Grzegorza Jarzyny – trudno uwierzyć, że ten wybitny reżyser znów rozmienia swój talent na drobne. Przy dwóch ostatnich polskich spektaklach było już niedobrze, jednak teraz jest fatalnie. Ale z Jarzyną już tak bywało, więc zupełnie spokojnie czekam na powrót reżysera do formy.
STROIŃSKI Così fan tutte, reż. Cezary Tomaszewski; Powrót Tamary, reż. Cezary Tomaszewski.
WAKAR Jeńczyna Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki w Narodowym Starym T. w Krakowie.
Skandal sezonu
CIEŚLAK Jednak Fundusz Wsparcia Kultury. Dobrze, że był, ale wrzucenie do jednego worka teatrów z rynkiem koncertowym przy braku przygotowania Instytutu Muzyki – to był błąd. Oberwało się za to, niesłusznie, także Instytutowi Teatralnemu. Decyzja, by wyliczyć scenom związanym z fundacją Krystyny Jandy jak najmniej pieniędzy, gdy wypracowują najwięcej – kładzie się cieniem na aktywności resortu kultury w dobie pandemii.
To, co się stało z siedzibą IMKI na Konopnickiej.
DOMAGAŁA Pandemiczna polityka rządu wobec teatrów, połączona z pseudopomocą dla artystów, a także polska odsłona #metoo oraz wnioski z niej płynące.
FLADER-RZESZOWSKA Przemoc w teatrze i w szkołach teatralnych.
KOPCIŃSKI COVID-19, wciąż.
KOWALSKI 1. Spór o Ignatjew – bez opowiadania się, czy słusznie, czy niesłusznie przestała być dyrektorką, już forma „debaty” była skandalem. Za tak samo naganne Autor uważa wydumane zarzuty organizatora, list aktorów do senatora Burego, z którego później musieli się tłumaczyć, czy hejt na Kondrasiuka. 2. Wciąż trwające spory wokół dyrektorii w Olsztynie – wybór w cieniu wątpliwości o prawny status związku zawodowego aktorów. 3. Skandale w szkołach – przez dziesięciolecia ukrywana, zinstytucjonalizowana przemoc. Fakt przemilczeń, jakby to, co tabuizowano, nie dość było traumatyzujące.
KYZIOŁ Ogłoszenie przez zarząd województwa dolnośląskiego konkursu na stanowisko dyrektora T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy – w pandemii, wbrew opinii zespołu aktorskiego i środowiska teatralnego oraz mając za sobą doświadczenie podobnej imprezy w T. Polskim we Wrocławiu, zakończonej kompletną kompromitacją urzędników i śmiercią prestiżowej sceny.
SKRZYDELSKI Większość zjawisk w polskim teatrze i wokół niego jest skandalem, więc nic już nie robi wrażenia. Chociaż moment, gdy sprawa molestowania zostanie potraktowana całościowo, a nie na wyrywki, zapewne kiedyś zrobi na mnie wrażenie.
STROIŃSKI Powrót do Reims, reż. Katarzyna Kalwat, Nowy Teatr w Warszawie i T. Łaźnia Nowa w Krakowie. Hejtowałem tę porażkę, zanim to było modne.
WAKAR Ujawnienie przemocy w polskim teatrze jest jak najbardziej potrzebne, jednak głęboki opór budzi zrównywanie tych, którymi zapewne powinna zająć się prokuratura, z tymi, którzy dopuścili się podniesienia głosu na próbie lub użycia wulgaryzmów. Działa to na zasadzie obrzucania szlamem – niezależnie od skali oskarżenia każdy wyjdzie ubrudzony. Dlatego w wielu przypadkach przeraża mnie szybkie ferowanie wyroków i unieważnianie dorobku artystycznego. Nie mam też poczucia, by w tej sprawie wszyscy byli traktowani na równych prawach – jednych osądza się łatwo i od razu, o innych cisza. Nie chcę domyślać się, dlaczego.
część II
Oceniają:
Dominik Gac (teatralny.pl, „Teatr”)
Szymon Kazimierczak (krytyk teatralny, „Teatr”)
Dorota Kozińska (krytyk operowy, stała współpracowniczka „Teatru”)
Anna Królica (założycielka i redaktorka portalu nowytaniec.pl/danceinpoland.eu)
Jadwiga Majewska (Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego)
Jacek Marczyński (krytyk operowy, „Rzeczpospolita”)
Alicja Müller (krytyk teatru tańca, Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych UJ)
Piotr Sobierski (krytyk muzyczny Programu 2 Polskiego Radia)
Karol Suszczyński („Teatr Lalek”, „Scena”)
Marzenna Wiśniewska (krytyk teatru dla dzieci i młodzieży, Instytut Nauk o Kulturze na Wydziale Humanistycznym UMK)
oraz niektórzy krytycy z pierwszej części ankiety
Kategorie:
Najlepsze przedstawienie dla dzieci/młodzieży
Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego
Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego
Najlepszy spektakl taneczny
Najlepsze przedstawienie offowe
Najlepsze przedstawienie dla dzieci/młodzieży
KATARZYNA FLADER-RZESZOWSKA Ronja, córka zbójnika, reż. Anna Ilczuk, T. Powszechny w Warszawie.
SZYMON KAZIMIERCZAK Jak wszystkim, nie udało mi się wiele w mijającym sezonie zobaczyć, ale we wdzięcznej pamięci przechowuję Ronję, córkę zbójnika w reż. Anny Ilczuk w warszawskim T. Powszechnym. Na początku sezonu miałem też okazję odwiedzić w T. Dramatycznym w Wałbrzychu (a właściwie w jednej ze szkół podstawowych, bo w takiej przestrzeni grane jest przedstawienie) Gretę i ostatniego wieloryba. Rewelacyjna rzecz zrealizowana metodami pedagogiczno-teatralnymi w ramach Konkursu im. Jana Dormana, kompletnie pominięta w zeszłorocznej ankiecie. W tym pandemicznym sezonie wróciła do mnie także telewizyjna perełka, czyli A niech to Gęś kopnie, w „Teatrotece” wyreżyserowana przez Joannę Zdradę – pokażcie to swoim dzieciakom, gdyby nastąpił kolejny lockdown kultury.
JOLANTA KOWALSKA Jak zostałam wiedźmą, adapt. i reż. Ewelina Pietrowiak, T. Lalek Arlekin w Łodzi.
WIESŁAW KOWALSKI Ronja, córka zbójnika, reż. Anna Ilczuk, T. Powszechny w Warszawie.
Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego
KAROL SUSZCZYŃKI Miniony sezon, z oczywistych powodów, był niezwykle trudny także dla teatrów lalkowych. Ale w tym chaosie z powodzeniem wybiły się grupy niezależne oraz soliści lalkarze. To dobry znak, tym bardziej że często ich realizacje przyćmiewane są spektaklami dużych, finansowanych z budżetów miast instytucji. Tym razem było inaczej.
Do najciekawszych premier zaliczyć więc trzeba: Paralele warszawskiej Fundacji Analog – projekt teatralno-filmowy online Marka Zimakiewicza, który do współpracy zaprosił kilkunastu młodych lalkarzy z całego kraju; Romans Natalii Sakowicz – solowa, mistrzowska praca z lalką, zamknięta w niewielkiej, niemal intymnej przestrzeni; oraz Bezimienny/Nieznany łódzkiej Grupy Gra/nice – sięgający po różne środki wyrazu, od teatru lalkowego po akrobatykę cyrkową, projekt Łukasza Batki zrealizowany we współpracy z T. Pinokio w Łodzi. Dodam tylko, że wszystkie trzy spektakle finansowane były dzięki różnym stypendiom artystycznym.
MARZENNA WIŚNIEWSKA Za nową jakość teatralno-filmową i efekt pracy zespołowej na wyróżnienie zasługują Paralele Fundacji Analog (koncepcja i montaż Marka Zimakiewicza) – sfilmowany cykl miniatur lalkowych stworzonych przez liczną grupę młodych lalkarzy. Za najlepszą lalkową premierę, którą oglądałam online, uważam Romans wg pomysłu i w wykonaniu Natalii Sakowicz, z pochłaniającą uwagę lalką zaprojektowaną przez Olgę Ryl-Krystianowską. To misternie prowadzone w rytmach współdziałanie na scenie dwóch performerek: ludzkiej i lalkowej.
Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego
KOWALSKA David Bowie & Enda Walsh, Lazarus, reż. Jan Klata, T. Muzyczny Capitol we Wrocławiu.
KOWALSKI Prawiek i inne czasy, reż. Anna Sroka-Hryń, T. Collegium Nobilium w Warszawie; Thrill me. Historia Leopolda i Loeba, reż. Tadeusz Kabicz, Mazowiecki T. Muzyczny w Warszawie; Gwałt na Lukrecji, reż. Kamila Siwińska, Polska Opera Królewska w Warszawie; Cardillac, reż. Mariusz Treliński, Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie/Opera Kolońska/T. Królewski w Madrycie; Bitwa o tron, reż. Jacek Mikołajczyk, T. Syrena w Warszawie.
DOROTA KOZIŃSKA Miniony sezon operowy był najgorszym za mojej recenzenckiej pamięci. Nie tylko z powodu oczywistych cięć programowych i przestojów spowodowanych pandemią. Przepadła też szansa na jakąkolwiek trwałą zmianę w zastałym i wąsko myślącym światku teatru muzycznego. Dyrektorzy wielu oper nie kiwnęli nawet palcem, by obrócić ten kryzys na korzyść najbardziej poszkodowanych w branży, poszukać nowego repertuaru, poczynić mądre oszczędności. Najciekawszą inscenizację przyszło mi zatem wskazać trochę na przekór, a zarazem na wyrost. Mimo pewnych niedostatków koncepcji reżyserskiej Kamili Siwińskiej wyróżnię Gwałt na Lukrecji Brittena w Polskiej Operze Królewskiej – ze względu na minimalizm środków, sprawne wykorzystanie trudnej przestrzeni oraz celny wybór utworu małoobsadowego, umożliwiający czujną współpracę z młodymi, pełnymi zapału, ale wciąż jeszcze niedoświadczonymi wykonawcami.
JACEK MARCZYŃSKI Wydarzeniem jest to, że w czasie pandemii wszystkie sceny muzyczne w Polsce działały. Za najlepszy spektakl można by było uznać Werthera Jules’a Masseneta w Operze Narodowej, bo reżyser Willy Decker pokazał, jak łączyć nowoczesność z tradycją, a prostymi środkami stworzył spektakl wyrazisty, spójny i o świetnej dramaturgii. Wszystko to zwieńczyła wybitna kreacja Piotra Beczały w roli tytułowej. Tym niemniej ta inscenizacja objechała wcześniej kilka europejskich teatrów, a polski tenor też był tam Wertherem. Za to czysto polska i autentycznie nowa jest Bitwa o tron Jacka Mikołajczaka i Tomasza Filipiaka w stołecznej Syrenie – dowód na to, jak inteligentnie, mądrze i dowcipnie można się bawić historią Polski, pobudzając widzów nie tylko do śmiechu, ale i do całkiem poważnej refleksji. A wszystko to zostało podane w nowoczesnym kształcie teatralnym.
PIOTR SOBIERSKI Zaskakujący i owocny sezon w polskim musicalu. Odkryciem okazał się kameralny debiut Thrill me. Historia Leopolda i Loeba w reż. Tadeusza Kabicza z Mazowieckiego Teatru Muzycznego im. Jana Kiepury. Na podium (w roku olimpijskim) staje również Wojciech Kościelniak wraz z całą ekipą twórców Kombinatu z poznańskiego Teatru Muzycznego. Warto odnotować dobrą kondycję tej sceny i jej prężny rozwój w ostatnich latach. Aktorsko to rok Zofii Nowakowskiej (Waitress, Teatr Muzyczny Roma), Marcina Januszkiewicza (Virtuoso, Teatr Muzyczny w Poznaniu i Thrill me), Marcina Czarnika (Lazarus, T. Muzyczny Capitol) i Jakuba Brucheisera (Kombinat).
MACIEJ STROIŃSKI Paul Hindemith, Cardillac, reż. Mariusz Treliński, Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie/Opera Kolońska/T. Królewski w Madrycie.
Najlepszy spektakl taneczny
KOWALSKA Walka o ogień i wzrost gospodarczy, reż. Szymon Kaczmarek, choreogr. Mikołaj Karczewski, Polski T. Tańca w Poznaniu.
KOWALSKI Kenneth MacMillan, Mayerling, Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie; Drzewiecki, Wesołowski, Przybyłowicz, Bondara, Ślady, T. Wielki w Poznaniu; Ramona Nagabczyńska, Silenzio!, Nowy Teatr w Warszawie; Wojciech Grudziński, Dance Mom, Nowy Teatr w Warszawie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
ANNA KRÓLICA Niewątpliwie ostatni sezon to dobry czas dla Dominiki Knapik. Potwierdza to jakość zarówno Agonu, jak i Tików i innych zabaw. W obu projektach Dominikę Knapik wspierała Patrycja Kowańska, dramaturżka. Agon zgrabnie balansuje pomiędzy tym, co prywatne i publiczne. Osobista narracja reżyserki i performerki spotyka się z kwestiami społecznymi, powiązanymi z sytuacją artystek-matek, co jest z pewnością atutem.
Z kolei spektakl Tiki i inne zabawy otwiera nowe ścieżki dla pantomimy i jej zespołu, znajdując konglomerat ucieleśnionych środków dla podkreślenia wartości poruszającego się ciała. Ponadto prowadzi błyskotliwy dialog z tradycją czechowowską. Intrygująca pod względem formy jest Drama Pawła Sakowicza, realizowana z Karoliną Kraczkowską, uwagę przyciąga hipnotyzujący duet Kraczkowska/Sakowicz.
JADWIGA MAJEWSKA Ograniczona covidowymi restrykcjami, nie oglądałam wszystkich premier tanecznych. Z tych, na które udało mi się dostać, wyróżniam:
– Dwa spektakle Lubelskiego T. Tańca, który przeżywa czas dojrzałego spełnienia. W moim początku jest mój kres w reż. Joanny Lewickiej (Anna Żak, Beata Mysiak i Ryszard Kalinowski) oraz If/Then w choreografii Josepha W. Altera (stary skład z młodymi współpracownikami Mikołajem Karczewskim i Danielą Komęderą-Miśkiewicz). W obu przypadkach w tak niezwykłym porozumieniu twórcy szukają akceptacji i piękna. Lewicka stawia nowe aktorskie zadania, z których wykonawcy wychodzą koncertowo, Alter prowadzi medytacyjne dochodzenie przyczyny i skutku.
– Gradient z choreografią Pawła Grali, Fundacji Sztukmistrze, to przykład nowego dobrego polskiego cyrku. Wszystko zatopione w kojącej umysł muzyce i łagodnym świetle, poddane rytmom, wiodącym za sobą ludzi i przedmioty.
– Odyseja Tomasza Ciesielskiego – autor zabiera nas w podróż w przestrzenie codzienności, ale także w głąb siebie. Mijane setki razy miejsca nabierają nowego znaczenia, niezauważalne staje się wyjątkowe, przypadkowi przechodnie zmieniają się w bohaterów odysei.
– Dwa spektakle Ilony Trybuły, z początku sezonu prezentowane na festiwalu Ciało/Umysł, a pod jego koniec na festiwalu Zawirowania, w wymarzonej obsadzie: Aleksandra Bożek- Muszyńska, Agata Jędrzejczyk, Paweł Grala i Oscar Mafa. Piękna, dojrzała choreografia i twórcze wykonanie, niezwykłe porozumienie artystów na scenie i z widownią, dowcip, przyjemność z tańczenia, przyjemność z patrzenia. Piękno jak powietrze i Partytury codzienności. Piękno codzienności w partyturze czystej jak powietrze!
ALICJA MÜLLER Chcę wyróżnić dwa spektakle, których twórczynie i twórcy wracają do archiwów – tych prywatnych i oficjalnych, by może nawet nie tyle zrobić w nich nieporządek, ile raczej przyjrzeć się im z ukosa; nie tyle je podpalić, ile zrobić w nich miejsce dla tego, co poza kanonem, normą, wielką historią i jej mitologią. Myślę tutaj o Dance Mom Wojtka Grudzińskiego i Expirii Agnieszki Kryst. Obie choreografie powstały w ramach programu produkcyjnego Art Stations Foundation i Nowego Teatru „Poszerzanie pola”; obie, choć skrajnie od siebie różne, wydają się apoteozami ruchu, zmiany, transformacji; obie w końcu robią to, co obiecuje kuratorka projektu – Joanna Leśnierowska – a więc kontrwizualizują znajomy świat i emancypują nieznane.
STROIŃSKI Expiria, choreogr. Agnieszka Kryst, Nowy Teatr w Warszawie i T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.
Najlepsze przedstawienie offowe
DOMINIK GAC Stowarzyszenie Sztuka Nowa, IV RP Snów, reż. Dawid Żakowski, choreogr. Wojciech Grudziński. Kolejne niezwykłe przedstawienie w reżyserii Dawida Żakowskiego. Dojmujący teatr tańca o tym, co w Polsce doraźne, i o tym, co mityczne. Przy okazji twórcze świadectwo czasu pandemii i teatru, który w żywym scenicznym kontakcie pożytkuje doświadczenie pracy w formule online.
PRZEMYSŁAW SKRZYDELSKI Zbyt mały wybór w tym dziwnym sezonie.
