Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2022/2023

Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2022/2023

część I

Oceniają:

Kamil Bujny (teatrologia.info)

Tomasz Domagała (domagalasiekultury.pl)

Łukasz Drewniak (teatralny.pl)

Katarzyna Flader-Rzeszowska („Teatr”)

Anna Jazgarska (teatralny.pl)

Jacek Kopciński (redaktor naczelny „Teatru”)

Jolanta Kowalska (stała współpracowniczka „Teatru”)

Wiesław Kowalski (redaktor naczelny portalu teatrdlawszystkich.eu.)

Aneta Kyzioł („Polityka”)

Jacek Sieradzki („Odra”)

Przemysław Skrzydelski (blog recenzencki e-teatr.pl – „Moroz do Skrzydelskiego, Skrzydelski do Moroza”, „Nowy Tygodnik Kulturalny”)

Agata Tomasiewicz („Teatr”)

Maryla Zielińska (e-teatr)

KATEGORIE

1. Najlepsze przedstawienie

2. Najlepszy teatr

3. Najlepsza nowa polska sztuka (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

4. Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

5. Najlepsza reżyseria

6. Najlepsza rola kobieca

7. Najlepsza rola męska

8. Najlepsza rola drugoplanowa

9. Najlepsza adaptacja teatralna/dramaturgia

10. Najlepsza scenografia/kostiumy/reżyseria światła

11. Najlepsza choreografia

12. Najlepsza muzyka/reżyseria dźwięku

13. Najlepsze przedstawienie telewizyjne/radiowe

14. Najciekawszy debiut

15. Najciekawsza książka o teatrze

16. Rozczarowanie sezonu

17. Skandal sezonu

Opinie wyrażane w Ankiecie nie pochodzą od redakcji.

Najlepsze przedstawienie

KAMIL BUJNY Niewolnica Isaura, reż. Martyna Majewska, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu; Łaskawe, reż. Maja Kleczewska, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; Niepokój przychodzi o zmierzchu, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy.

TOMASZ DOMAGAŁA Genialna przyjaciółka, reż. Ewelina Marciniak, Narodowy Stary T. w Krakowie; Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Niepokój przychodzi o zmierzchu, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy; Priscilla, Królowa Pustyni, reż. Cezary Tomaszewski, T. Capitol we Wrocławiu.

ŁUKASZ DREWNIAK Aż sam się zdziwiłem i z tego zdziwienia aż sobie usiadłem – w pierwszej piątce mam tylko krakowskie przedstawienia.

1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie; Genialna przyjaciółka, reż. Ewelina Marciniak, Narodowy Stary T. w Krakowie; Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Śmierć komiwojażera, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie.

KATARZYNA FLADER-RZESZOWSKA 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

ANNA JAZGARSKA Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

JACEK KOPCIŃSKI Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

JOLANTA KOWALSKA Finnegans W/Fake, reż. Katarzyna Kalwat, T. Polski w Podziemiu we Wrocławiu; Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

WIESŁAW KOWALSKI 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Niewolnica Isaura, reż. Martyna Majewska, T. Dramatyczny w Wałbrzychu; Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.

ANETA KYZIOŁ 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Melodramat, reż. Anna Smolar, T. Powszechny w Warszawie; Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.

JACEK SIERADZKI 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie; Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

PRZEMYSŁAW SKRZYDELSKI Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

AGATA TOMASIEWICZ Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach/T. Łaźnia Nowa w Krakowie; Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku. Dorzucam SPARTAKUSA. Miłość w czasach zarazy w reż. Jakuba Skrzywanka, T. Współczesny w Szczecinie (spektakl miał premierę w końcówce sezonu 2021/2022 i przez to został częściowo pominięty w podsumowaniach sezonu, choć o samym przedstawieniu jest obecnie głośno) i 1989 w reż. Katarzyny Szyngiery, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski (można toczyć wielogodzinne dyskusje dotyczące wymowy spektaklu, trzeba jednak przyznać, że pod względem realizacyjnym 1989 to kawał świetnej pracy).

MARYLA ZIELIŃSKA 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Sen srebrny Salomei, reż. Piotr Cieplak, T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, ale wielu, które zapowiadają mi się dobrze, nie obejrzałam.

Najlepszy teatr

BUJNY Nie wiem, czy najlepszy, ale z pewnością w tym sezonie na wyróżnienie zasługuje Wrocławski T. Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego.

DOMAGAŁA T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

DREWNIAK Wolałbym określenie „teatr, który osobiście najbardziej lubię” lub „najważniejszy (z różnych powodów) teatr w tym sezonie”. T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

FLADER-RZESZOWSKA Dobry sezon miały Nowy T. im. Witkacego w Słupsku i T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

JAZGARSKA T. Polski w Bydgoszczy i Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

KOWALSKI T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

KYZIOŁ T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; T. Współczesny w Szczecinie.

SIERADZKI T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, na fali wznoszącej, aż korci psujów, żeby zniszczyć.

SKRZYDELSKI Nie umiem wskazać.

TOMASIEWICZ T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, T. Współczesny w Szczecinie. Coraz ciekawiej w Nowym T. im. Witkacego w Słupsku, doceniam T. Nowy im. Kazimierza Dejmka w Łodzi jako miejsce dla teatralnych debiutów.

ZIELIŃSKA T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Najlepsza nowa polska sztuka

(ogłoszona drukiem lub wystawiona)

BUJNY Łukasz Zaleski, Żyję!, reż. Magdalena Miklasz, AST Wrocław; Agnieszka Wolny-Hamkało, Martyna Majewska, Niewolnica Isaura, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.

DOMAGAŁA Jolanta Janiczak, Dobrze ułożony młodzieniec, T. Nowy w Łodzi; Mateusz Pakuła, Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Małgorzata Sikorska-Miszczuk, Wawrzyniec Kostrzewski, Alicja w Krainie Snów, reż. Wawrzyniec Kostrzewski, T. Ateneum w Warszawie.

DREWNIAK W sezonie, w którym królowały nie dramaty, tylko sceniczne kolaże problemowe, z przyjemnością wracałem do lektury sztuki Artura Pałygi pod tytułem Sandwichman (finalistki Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej), zapisu rozterek „pokolenia pośrodku”, skazanego na równoczesną opiekę nad własnymi dziećmi i rodzicami, zmagającego się z syndromem wypalenia i depresją. Trochę wstyd, że żaden polski teatr nie doprowadził do scenicznej prapremiery. Śmiem twierdzić, że jest na to odbiorca.

FLADER-RZESZOWSKA Jeszcze tu jesteś Maliny Prześlugi; Mała Piętnastka – legendy pomorskie Tomasza Mana, reż. Tomasz Man w Nowym T. im. Witkacego w Słupsku; W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej Piotra Rowickiego, Dom Spotkań z Historią w Warszawie.

JAZGARSKA Grupa krwi Anny Wakulik; Chłopaki płaczą Michała Buszewicza; Jeszcze tu jesteś Maliny Prześlugi.

KOPCIŃSKI Brylant Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk (seria „Dramatopisanie”), Mała Piętnastka – legendy pomorskie Tomasza Mana, reż. Tomasz Man w Nowym T. im. Witkacego w Słupsku.

KOWALSKA Feblik Małgorzaty Maciejewskiej; Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia Ishbel Szatrawskiej; Mama ma szorstkie ręce Jolanty Fainstein.

KOWALSKI Mała Piętnastka – legendy pomorskie Tomasza Mana, reż. Tomasz Man w Nowym T. im. Witkacego w Słupsku; „Czyli jesteś już wolna…” – i inne small talki nad trumną Mateusza Lewandowskiego, Bartłomieja Magdziarza, Karoliny Norkiewicz, Michała Sufina, Klub Komediowy w Warszawie; Piękna Zośka Justyny Bilik, Marcina Wierzchowskiego, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KYZIOŁ 1989 Marcina Napiórkowskiego, Mirosława Wlekłego, Katarzyny Szyngiery, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję Mateusza Pakuły, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Wyspa Jadłonomia Jana Czaplińskiego, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie.

SIERADZKI Zakazane dzieci – opowieść korczakowska Artura Pałygi, T. Lalek Banialuka, Bielsko-Biała; Jeszcze tu jesteś Maliny Prześlugi, „Dialog” nr 11/2022; Inwazja Maliny Prześlugi, T. im. Aleksandra Węgierki, Białystok; Dzieciątko z Charkowa Beniamina M. Bukowskiego, „Dialog” nr 11/2022.

SKRZYDELSKI Nie odnotowałem niczego szczególnego.

TOMASIEWICZ Jeszcze tu jesteś Maliny Prześlugi; Mała Piętnastka – legendy pomorskie Tomasza Mana; Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia Ishbel Szatrawskiej; Zakazane dzieci – opowieść korczakowska Artura Pałygi.

ZIELIŃSKA Chłopaki płaczą Michała Buszewicza – nie to, że znakomita literatura, raczej chodzi o temat i jego ujęcie.

Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna

(ogłoszona drukiem lub wystawiona)

DOMAGAŁA Zniknięcia Elise Wilk, Ta będzie taka sama Stašy Bajac.

DREWNIAK Haga Saszy Denisowej. Wiem, że to nie jest arcydzieło, ale właśnie ta sztuka inicjuje wielką debatę na temat osądzenia zbrodni rosyjskich w Ukrainie.

FLADER-RZESZOWSKA Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu Leny Laguszonkowej, tłum. Agnieszka Lubomira Piotrowska i Agnieszka Sowińska, reż. Aleksandra Popławska, TR Warszawa.

JAZGARSKA I na pewno razem ze mną zniknął cały świat Sibylle Berg w znakomitym tłumaczeniu Iwony Nowackiej.

KOPCIŃSKI Beckham Petra Zelenki, tłum. Krystyna Krauze, „Dialog” nr 12/2022.

KOWALSKA Zniknięcia Elise Wilk, tłum. Joanna Kornaś-Warwas.

KOWALSKI Emma Mikity Iłinczyka, reż. autor, Dzielnica Śródmieście Warszawa; Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu Leny Laguszonkowej, reż. Aleksandra Popławska, TR Warszawa.

KYZIOŁ Haga Saszy Denisowej, tłum. Agnieszka Lubomira Piotrowska, T. Polski w Poznaniu.

SIERADZKI Botticelli Jordana Tannahilla, tłum. Marta Orczykowska, T. im. Juliusza Słowackiego, Kraków; Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu Leny Laguszonkowej, tłum. Agnieszka Lubomira Piotrowska i Agnieszka Sowińska, TR, Warszawa; Beckham Petra Zelenki, tłum. Krystyna Krauze, „Dialog” nr 12/2022.

SKRZYDELSKI Mój sztandar zasikał kotek. Kroniki z Donbasu Leny Laguszonkowej, reż. Aleksandra Popławska, TR Warszawa.

TOMASIEWICZ Nie jestem z tych Martina Crimpa, tłum. Marta Orczykowska (przekład wyróżniony w konkursie Eurodram; w tej samej edycji wskazano również tłumaczenie kolejnego istotnego tekstu – Harmonii ciszy Loli Blasco, którego autorką jest Paulina Eryka Masa, ta sztuka została opublikowana w „Dialogu” nr 1/2022).

ZIELIŃSKA Nic szczególnie mnie nie poruszyło.

Najlepsza reżyseria

BUJNY Martyna Majewska, Niewolnica Isaura, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu; Małgorzata Wdowik, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy.

DOMAGAŁA Ewelina Marciniak, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Małgorzata Wdowik, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy; Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

DREWNIAK Łukasz Twarkowski, The Employees, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Sławomir Narloch, Alicji Kraina Czarów, T. Narodowy w Warszawie; Maja Kleczewska, Łaskawe, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, Ulisses, T. Polski w Poznaniu.

FLADER-RZESZOWSKA Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Wojciech Faruga, Dekalog, T. Narodowy w Warszawie; Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie.

JAZGARSKA Tomasz Man za Małą Piętnastkę – legendy pomorskie, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Wojciech Faruga za Dekalog, T. Narodowy w Warszawie; Marcin Wierzchowski za Piękną Zośkę, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KOPCIŃSKI Luk Perceval, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie.

KOWALSKA Luk Perceval, Pewnego długiego dnia wg sztuki Eugene’a O’Neilla Zmierzch długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie; Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie; Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

KOWALSKI Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie; Wojciech Faruga, Dekalog, T. Narodowy w Warszawie; Marcin Wierzchowski, Piękna Zośka, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KYZIOŁ Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie; Ewelina Marciniak, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie.

SIERADZKI Patrz punkt pierwszy, a ponadto: Jakub Skrzywanek, SPARTAKUS. Miłość w czasach zarazy, T. Współczesny, Szczecin; Małgorzata Bogajewska, Śmierć komiwojażera, T. Ludowy, Kraków; Mikołaj Grabowski, Zesłanie, T. Ateneum, Warszawa; Małgorzata Warsicka, Książę Niezłomny, Narodowy Stary T., Kraków.

SKRZYDELSKI Luk Perceval, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie.

TOMASIEWICZ Tomasz Man, Mała Piętnastka – legendy pomorskie, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie; Katarzyna Szyngiera, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

ZIELIŃSKA Piotr Cieplak, Sen srebrny Salomei, T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy.

Najlepsza rola kobieca

BUJNY Agnieszka Kwietniewska, Finnegans W/Fake, reż. Katarzyna Kalwat, T. Polski w Podziemiu, Wrocław; Milena Lisiecka, Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę, reż. Norbert Rakowski, T. im. Jana Kochanowskiego, Opole.

DOMAGAŁA Karolina Staniec/Anna Paruszyńska-Czacka, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Justyna Szafran, Fedra, reż. Agata Duda-Gracz, T. Układ Formalny, Priscilla, Królowa Pustyni, T. Capitol we Wrocławiu; Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, reż. Anna Gryszkówna, Dom Spotkań z Historią w Warszawie; Kathryn Hunter, Prowadź swój pług przez kości umarłych, reż. Simon McBurney, Complicité.

DREWNIAK Małgorzata Zawadzka, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie; Karolina Staniec/Anna Paruszyńska-Czacka, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Milena Lisiecka/Magdalena Maścianica, Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę, reż. Norbert Rakowski, T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

FLADER-RZESZOWSKA Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, reż. Anna Gryszkówna, Dom Spotkań z Historią w Warszawie; Izabella Dudziak, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie; Magdalena Osińska, 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

JAZGARSKA Zhenia Doliak jako Stanisława Walasiewiczówna/Stella Walsh, Stella Walsh. Najszybsza osoba świata, reż. Jan Jeliński, T. Polski w Bydgoszczy; Karolina Kowalska za rolę Zofii Paluchowej, Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Katarzyna Pałka za rolę Harcerki, Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

KOPCIŃSKI Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, reż. Anna Gryszkówna, Dom Spotkań z Historią w Warszawie.

KOWALSKA Gabriela Muskała jako Elżbieta w Dekalogu Wojciecha Farugi, T. Narodowy w Warszawie; Małgorzata Zawadzka jako Mary Tyrone w Pewnego długiego dnia Luka Percevala, Narodowy Stary T. w Krakowie. Warto też odnotować rolę Ewy Galusińskiej jako Lubow Raniewskiej w Wiśniowym sadzie Łukasza Kosa w T. im. Wilama Horzycy w Toruniu.

KOWALSKI Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej Piotra Rowickiego w reż. Anny Gryszkówny, Dom Spotkań z Historią w Warszawie; Violetta Smolińska, Zanurzenie Michaela Rubenfelda i Marcina Wierzchowskiego, reż. Marcin Wierzchowski, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; Wiktoria Czubaszek, Szekspir Fight Show Arena, reż. Jakub Kasprzak i zespół, T. Układ Formalny we Wrocławiu; Izabella Dudziak po raz pierwszy w T. Dramatycznym w Warszawie, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska.

KYZIOŁ Karolina Kazoń, Magdalena Osińska, Katarzyna Zawiślak-Dolny, 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, reż. Anna Gryszkówna, Dom Spotkań z Historią w Warszawie; Łucja Dobrogowska, Matylda, reż. Jacek Mikołajczyk, T. Syrena w Warszawie.

SIERADZKI Małgorzata Zawadzka, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T., Kraków; Gabriela Fabian, Sen srebrny Salomei, T. im. Heleny Modrzejewskiej, Legnica; Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, Dom Spotkań z Historią, Warszawa i Szymborska. Kropki, przecinki, papierosy, T. im. Juliusza Słowackiego, Kraków; Paulina Walendziak, Dobrze ułożony młodzieniec i Hamlet we wsi Głucha Dolna, T. Nowy, Łódź.

SKRZYDELSKI Małgorzata Zawadzka jako Mary Tyrone w Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

TOMASIEWICZ Agnieszka Przepiórska, W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej, reż. Anna Gryszkówna, Dom Spotkań z Historią, Warszawa. Wyróżnienie dla Izabelli Dudziak, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie.

ZIELIŃSKA Karolina Kazoń (Danuta Wałęsa) w 1989, ale w ogóle damska część obsady wypadła dobrze.

Najlepsza rola męska

BUJNY Michał Piotrowski, Empuzjon, reż. Robert Talarczyk, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu; Ireneusz Mosio, Niewolnica Isaura, reż. Martyna Majewska, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu; Roman Michalski, Łaskawe, reż. Maja Kleczewska, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

DOMAGAŁA Edmund Krempiński, Dobrze ułożony młodzieniec, reż. Wiktor Rubin, T. Nowy w Łodzi; Mateusz Znaniecki, Łaskawe, reż. Maja Kleczewska, T. Śląski w Katowicach; zespół aktorski Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.

DREWNIAK Mateusz Bieryt/Marcin Czarnik, czyli Frasyniuk i Kuroń w 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Gdański T. Szekspirowski; Roman Gancarczyk/Łukasz Stawarczyk (James i Jamie Tyrone’owie) w Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie; Jerzy Radziwiłowicz jako Bruscon w Komediancie, T. Narodowy w Warszawie.

FLADER-RZESZOWSKA Piotr Franasowicz, Śmierć komiwojażera, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie; Roman Gancarczyk, Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie; Marcin Hycnar, Pogo, reż. Kinga Dębska, T. Polonia w Warszawie; Paweł Brzeszcz, Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

JAZGARSKA Piotr Biedroń jako Maciej Paluch w Pięknej Zośce, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Mariusz Bonaszewski jako Mechanik w Małej Piętnastce – legendach pomorskich, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Damian Kwiatkowski jako Witold(o) Gombrowicz, Ameryka, reż. Julia Holewińska, T. Polski w Bydgoszczy.

KOPCIŃSKI Roman Gancarczyk jako James Tyrone w Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

KOWALSKA Michał Czachor jako Reżyser w Strachu i nędzy Bartosza Szydłowskiego, T. Łaźnia Nowa w Krakowie; Paweł Brzeszcz (Tomek, Student, Jacek) w Dekalogu Wojciecha Farugi, T. Narodowy w Warszawie; Mariusz Bonaszewski jako Mechanik w Małej Piętnastce – legendach pomorskich Tomasza Mana, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku, i jako Tomas Ericsson w Gościach Wieczerzy Pańskiej Tomasza Fryzła, Nowy T. w Warszawie, Festiwal Nowe Epifanie; Roman Gancarczyk jako James Tyrone w Pewnego długiego dnia Luka Percevala, Narodowy Stary T. w Krakowie.

KOWALSKI Piotr Biedroń, Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku; Robert Ciszewski, Koło Sprawy Bożej, reż. Radek Stępień, T. Wybrzeże w Gdańsku; Ireneusz Mosio, Niewolnica Isaura, reż. Martyna Majewska, T. Dramatyczny w Wałbrzychu; Mikołaj Chroboczek, Sonata Belzebuba Witkacego, reż. Radek Stępień, T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

KYZIOŁ Rafał Szumera, Mateusz Bieryt, Marcin Czarnik, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Andrzej Kłak, Julian Świeżewski, Melodramat, T. Powszechny w Warszawie; Michał Piotrowski, Empuzjon, reż. Robert Talarczyk, T. Śląski w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

SIERADZKI Piotr Pilitowski i Piotr Franasowicz, Śmierć komiwojażera, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy, Kraków; Roman Michalski, Łaskawe, reż. Maja Kleczewska, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego, Katowice; Marcin Hycnar, Pogo, reż. Kinga Dębska, T. Polonia, Warszawa.

SKRZYDELSKI Roman Gancarczyk jako James Tyrone w Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

TOMASIEWICZ Muszę przyznać, że w tym sezonie nie widziałam wielu głośnych spektakli z (podobno) wybijającymi się rolami męskimi. Wskazuję Mariusza Bonaszewskiego za rolę w Małej Piętnastce – legendach pomorskich z Nowego T. im. Witkacego w Słupsku.

ZIELIŃSKA Mateusz Bieryt i jako Leszek w Znachorze, i jako Waldemar Frasyniuk w 1989, ze względu na musicalowy szwung.

Najlepsza rola drugoplanowa

BUJNY Malwina Brych, Czerwone nosy, reż. Anna Wieczur, T. im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu; Eloy Moreno Gallego, Niepokój przychodzi o zmierzchu, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy.

DOMAGAŁA Gabriela Muskała, Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Piotr Franasowicz, Paweł Kumięga, Śmierć komiwojażera, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie; Ewelina Pankowska, Przemiana, reż. Grzegorz Jaremko, Nowy T. w Warszawie; Angelika Cegielska, Niewolnica Isaura, reż. Martyna Majewska, T. Dramatyczny w Wałbrzychu; Urszula Kiebzak, Art of Living, reż. Katarzyna Kalwat, Narodowy Stary T. w Krakowie.

DREWNIAK Roman Michalski (stary Aue), Łaskawe, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; Piotr Sieklucki (Elton John), Królowa, T. Nowy Proxima w Krakowie; Szymon Sędrowski (Walet), Na waleta!, T. Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni.

FLADER-RZESZOWSKA Gabriela Muskała, Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Anna Kłos, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie.

JAZGARSKA Michał Surówka w przedstawieniach T. Polskiego w Bydgoszczy: jako Harry Neil Olson, Stella Walsh. Najszybsza osoba świata, reż. Jan Jeliński, oraz jako Ksiądz, Ptaki ciernistych krzewów. Rzecz o miłości w kościele, reż. Jędrzej Piaskowski; Katarzyna Dałek i Maciej Konopiński za role Anieli i Kaspra w Pięknej Zośce, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KOPCIŃSKI Mikołaj Kubacki jako Edmund Tyrone w Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

KOWALSKA Przemysław Bluszcz jako Kot z Cheshire w Alicji w Krainie Snów Wawrzyńca Kostrzewskiego.

KOWALSKI Paweł Brzeszcz, Gabriela Muskała, Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie; Monika Pikuła, Moja żona odeszła z naszą terapeutką, reż. Michał Sufin, Klub Komediowy w Warszawie; Marcin Bubółka, Szymon Roszak, Joanna Jeżewska, Dolce vita, reż. Marcin Hycnar, T. Współczesny w Warszawie.

KYZIOŁ Rafał Dziwisz, Antek Sztaba w 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Małgorzata Zawadzka, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Małgorzata Trofimiuk, sweet & romantic, reż. Wera Makowskx, Jakub Zalasa, TR Warszawa; Ewelina Żak, Marcin Pempuś i Daniel Dobosz jako Falafel, Wegański Ramen i Schabowy Wegański, Wyspa Jadłonomia, STUDIO teatrgaleria w Warszawie.

SIERADZKI Beata Schimscheiner, Śmierć komiwojażera, T. Ludowy, Kraków; Paulina Kondrak, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T., Kraków; Joanna Jeżewska, Dolce vita, T. Współczesny, Warszawa.

SKRZYDELSKI Karol Wróblewski w Chłopaki płaczą, reż. Michał Buszewicz, T. Dramatyczny w Warszawie; Grzegorz Damięcki jako Pszoniak we Wzrusz moje serce, reż. Artur Tyszkiewicz, T. Ateneum w Warszawie; Monika Frajczyk jako Reva w Moim roku relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie; Bogdan Grzeszczak jako Regimentarz w Śnie srebrnym Salomei, reż. Piotr Cieplak, T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy; Paweł Kumięga jako Happy w Śmierci komiwojażera, reż. Małgorzata Bogajewska, T. Ludowy w Krakowie.

TOMASIEWICZ Magdalena Osińska, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Anna Ilczuk, Melodramat, T. Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie; Violetta Smolińska, Zanurzenie, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

ZIELIŃSKA Wojciech Dolatowski w kilku wcieleniach w 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

Najlepsza adaptacja teatralna/dramaturgia

BUJNY Martyna Majewska, Niewolnica Isaura, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu; Robert Bolesto, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy.

DOMAGAŁA Konrad Sierzputowski, Priscilla, Królowa Pustyni. Musical, reż. Cezary Tomaszewski, T. Capitol we Wrocławiu; Robert Bolesto, Niepokój przychodzi o zmierzchu, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy; zespół spektaklu Odpowiedzialność, reż. Michał Zadara, Centrala/T. Powszechny w Warszawie; Jan Czapliński, Wyspa Jadłonomia, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie.

DREWNIAK Jakub Roszkowski, Znachor, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Joanna Bednarczyk, The Employees, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Sławomir Narloch, Alicji Kraina Czarów, T. Narodowy w Warszawie.

FLADER-RZESZOWSKA Tomasz Walesiak, Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny, Warszawa; Sławomir Narloch, Alicji Kraina Czarów, T. Narodowy, Warszawa.

JAZGARSKA Robert Bolesto za adaptację poruszającej prozy Niepokój przychodzi o zmierzchu Marieke Lucasa Rijnevelda, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy; Piotr Wawer jr za adaptację prześwietnej Trąbki do słuchania Leonory Carrington, reż. Weronika Szczawińska, Wrocławski T. Współczesny.

KOPCIŃSKI Davit Gabunia, adaptacja Dekalogu Kieślowskiego i Piesiewicza, T. Narodowy w Warszawie.

KOWALSKA Beniamin M. Bukowski, Amadeusz Nosal, Baśń o wężowym sercu wg powieści Radka Raka, reż. Beniamin M. Bukowski, Narodowy Stary T. w Krakowie; Davit Gabunia (adaptacja), Julia Holewińska (dramaturgia), Dekalog wg scenariusza Krzysztofa Kieślowskiego i Krzysztofa Piesiewicza, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

KOWALSKI Tomasz Walesiak, Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie; Mateusz Pakuła, Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, reż. Mateusz Pakuła, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Maciej Bogdański, Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KYZIOŁ Tomasz Walesiak, Katarzyna Minkowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie.

SIERADZKI Mateusz Pakuła, Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, T. Łaźnia Nowa, Kraków/T. im. Stefana Żeromskiego, Kielce, książka, dramatyzacja, reżyseria; Sławomir Narloch, Alicji Kraina Czarów, T. Narodowy, Warszawa, adaptacja, piosenki, reżyseria.

SKRZYDELSKI Luk Perceval, Roman Pawłowski, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T. w Krakowie.

TOMASIEWICZ Mateusz Pakuła, Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach/T. Łaźnia Nowa w Krakowie.

ZIELIŃSKA Piotr Cieplak, Sen srebrny Salomei, T. im. Heleny Modrzejewskiej, Legnica.

Najlepsza scenografia/kostiumy/reżyseria światła

BUJNY Katarzyna Borkowska, Empuzjon, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu; Maria Jankowska, Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę, T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu; Aleksandr Prowaliński Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy.

DOMAGAŁA Scenografia: Aleksandr Prowaliński, Jan Baszak (rzeźby), Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy; Natalia Mleczak, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Aleksandra Wasilkowska, Priscilla, Królowa Pustyni, T. Capitol we Wrocławiu; Małgorzata Szydłowska, Strach i nędza 2022, reż. Bartosz Szydłowski, T. Łaźnia Nowa w Krakowie. Kostiumy: Aleksandra Wasilkowska, Priscilla, Królowa Pustyni, T. Capitol we Wrocławiu; Maja Skrzypek, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy; Katarzyna Borkowska, Dekalog, T. Narodowy w Warszawie. Reżyseria światła: Aleksandr Prowaliński, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy; Katarzyna Borkowska, Empuzjon, reż. Robert Talarczyk, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, i Dekalog, T. Narodowy w Warszawie.

DREWNIAK Fabien Lédé/Svenja Gassen, The Employees, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Katarzyna Borkowska, Łaskawe, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; Maria Jankowska (scenografia), Paula Grocholska (kostiumy), Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę, reż. Norbert Rakowski, T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

FLADER-RZESZOWSKA Katarzyna Borkowska, Empuzjon, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu, oraz Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

JAZGARSKA Scenografia: Aleksandr Prowaliński za krajobraz niekończącego się smutku w spektaklu Niepokój przychodzi o zmierzchu, reż. Małgorzata Wdowik, Wrocławski T. Pantomimy; Mirek Kaczmarek za wiecznie zieloną „dolinę Issy” w Kronice wypadków miłosnych, reż. Jarosław Tumidajski, T. Wybrzeże w Gdańsku, oraz za przewrotne (i ulotne) prapoczątki Polski w 966 czyli zmierzch bogów, reż. Marcin Liber, T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie.

Zachwyciły mnie kostiumy: Wojciecha Farugi do Komediantki w reż. Anity Sokołowskiej, T. Polski w Bydgoszczy, i Marty Szypulskiej do Trąbki do słuchania w reż. Weroniki Szczawińskiej, Wrocławski T. Współczesny.

KOPCIŃSKI Katarzyna Borkowska, scenografia w Dekalogu, T. Narodowy w Warszawie.

KOWALSKA Marta Szypulska, Trąbka do słuchania Weroniki Szczawińskiej, Wrocławski T. Współczesny.

KOWALSKI Marcin Zawicki, Zmień się! Agnieszki Kochanowskiej, reż. Edyta Janusz-Ehrlich, T. Miniatura w Gdańsku; Mirek Kaczmarek: Kronika wypadków miłosnych, reż. Jarosław Tumidajski, T. Wybrzeże w Gdańsku, 966 czyli zmierzch bogów, reż. Marcin Liber, T. im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie; Katarzyna Borkowska, Empuzjon wg Olgi Tokarczuk, reż. Robert Talarczyk, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

KYZIOŁ Anna Met, Melodramat, T. Powszechny w Warszawie; Justyna Elminowska, Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, T. Łaźnia Nowa w Krakowie/T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Katarzyna Borkowska, Empuzjon, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach/STUDIO teatrgaleria w Warszawie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

SIERADZKI Katarzyna Borkowska, Książę Niezłomny, Narodowy Stary T., Kraków, i Łaskawe, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego, Katowice; Martyna Kander, Alicji Kraina Czarów, T. Narodowy, Warszawa.

SKRZYDELSKI Scenografia: Grzegorz Policiński, Z ręką na gardle. Piosenki z repertuaru Ewy Demarczyk, reż. Anna Sroka-Hryń, T. Współczesny w Warszawie; kostiumy: Konrad Parol, Łaskawe, reż. Maja Kleczewska, T. Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; światło: Mark Van Denesse, Pewnego długiego dnia, reż. Luk Perceval, Narodowy Stary T. w Krakowie.

TOMASIEWICZ Fabien Lédé, Svenja Gassen, Bartosz Nalazek – za całokształt dystopijnego (choć w wielu miejscach dziwnie znajomego) pejzażu The Employees, STUDIO teatrgaleria w Warszawie.

ZIELIŃSKA Dorota Nawrot, Chłopaki płaczą, reż. Michał Buszewicz, T. Dramatyczny w Warszawie.

Najlepsza choreografia

BUJNY Karol Miękina, Oubliette, T. Nowy Proxima w Krakowie.

DOMAGAŁA Barbara Olech, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski, Priscilla, Królowa Pustyni, T. Capitol we Wrocławiu.

DREWNIAK Barbara Olech za 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

FLADER-RZESZOWSKA Krystyna Lama Szydłowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie; Barbara Olech, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Krystian Łysoń, Dekalog, reż. Wojciech Faruga, T. Narodowy w Warszawie.

JAZGARSKA Aneta Jankowska i jej choreografia do Pięknej Zośki w reż. Marcina Wierzchowskiego, T. Wybrzeże w Gdańsku; Katarzyna Sikora za koncepcję i choreografię przedstawienia Dotyk za dotyk. Dansing, T. Współczesny w Szczecinie.

KOPCIŃSKI Barbara Olech, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

KOWALSKA Alicja Czyczel, Trąbka do słuchania Weroniki Szczawińskiej, Wrocławski T. Współczesny.

KOWALSKI Agnieszka Brańska, Grease, reż. Antoniusz Dietzius, T. Muzyczny Proscenium w Warszawie, We Will Rock You Bena Eltona, reż. Wojciech Kępczyński, T. Muzyczny Roma w Warszawie; Krystyna Lama Szydłowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, reż. Katarzyna Minkowska, T. Dramatyczny w Warszawie; Barbara Olech, 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

KYZIOŁ Barbara Olech, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Krystyna Lama Szydłowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny w Warszawie.

SIERADZKI Krystyna Lama Szydłowska, Mój rok relaksu i odpoczynku, T. Dramatyczny, Warszawa.

SKRZYDELSKI Ewelina Adamska-Porczyk, Z ręką na gardle. Piosenki z repertuaru Ewy Demarczyk, T. Współczesny w Warszawie.

TOMASIEWICZ Chciałabym zwrócić uwagę na spektakle, które wkraczają do (co prawda różnie pojmowanego) mainstreamowego nurtu repertuarowego – i które prowokują refleksje nad wielowymiarowością praktyk odbiorczych: Publika, choreografia i performans Aleks Borys, Maria Stokłosa, Nowy T. w Warszawie; Dotyk za dotyk. Dansing, koncepcja i choreografia Katarzyna Sikora, T. Współczesny w Szczecinie; Refrakcja: choreografia spojrzeń, koncepcja, choreografia, scenariusz/dramaturgia Weronika Pelczyńska, Patrycja Kowańska. Jeśli chodzi o teatr dramatyczny, doceniam pracę m.in. Oskara Malinowskiego czy Krystyny Lamy Szydłowskiej.

ZIELIŃSKA Katarzyna Sikora, Dotyk za dotyk. Dansing, T. Współczesny w Szczecinie.

Najlepsza muzyka/reżyseria dźwięku

BUJNY Magdalena Pasierska i Szymon Tomczyk, Ballady i romanse, Wrocławski T. Pantomimy.

DOMAGAŁA Agata Zemla, Niepokój przychodzi o zmierzchu, Wrocławski T. Pantomimy; Wacław Zimpel, Genialna przyjaciółka, Narodowy Stary T. w Krakowie; Wojciech Blecharz, Art of Living, reż. Katarzyna Kalwat, Narodowy Stary T. w Krakowie; Nagrobki, Ale z naszymi umarłymi, reż. Marcin Liber, T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.

DREWNIAK Andrzej „Webber” Mikosz za 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Damian Kruszewski, Rafał Szydłowski za dźwięk w The Employees, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Jakub Gawlik za Alicji Krainę Czarów, T. Narodowy w Warszawie.

FLADER-RZESZOWSKA Tomasz Man i Cezary Reinert, Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Andrzej „Webber” Mikosz, 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Jakub Gawlik, Alicji Kraina Czarów, reż. Sławomir Narloch, T. Narodowy w Warszawie.

JAZGARSKA Tomasz Man i Cezary Reinert za muzykę i aranżację utworów muzycznych w Małej Piętnastce – legendach pomorskich, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Aleksandra Bakiera, Anna Bochnak-Fryc, Joanna Gostkowska, Olga Krasoń, Magdalena Lesiecka, Agnieszka Rusakiewicz, Magdalena Śmierzchalska, Katarzyna Zajączkowska, czyli śpiewaczki Akademii Głosów Tradycji za muzykę w Rodzanicach, reż. Ewa Ignaczak, T. Gdynia Główna.

KOPCIŃSKI Tomasz Man i Cezary Reinert za muzykę i aranżację utworów muzycznych w Małej Piętnastce – legendach pomorskich, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

KOWALSKA Wojciech Blecharz, Finnegans W/Fake Katarzyny Kalwat, T. Polski w Podziemiu we Wrocławiu; Sławomir Kupczak, Dus buch fyn Gan Ejdn / Księga Raju Damiana Josefa Necia, T. Żydowski w Warszawie.

KOWALSKI Andrzej „Webber” Mikosz, 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski; Piotr Dziubek, Olimp, reż. Wojciech Kościelniak, T. Collegium Nobilium w Warszawie; Marta Zalewska, Piękna Zośka, reż. Marcin Wierzchowski, T. Wybrzeże w Gdańsku.

KYZIOŁ Andrzej „Webber” Mikosz, 1989, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

SIERADZKI Karol Nepelski: SPARTAKUS. Miłość w czasach zarazy, T. Współczesny, Szczecin, i Książę Niezłomny, Narodowy Stary T., Kraków; Wojciech Blecharz, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T., Kraków; Cezary Reinert, opracowanie muzyczne spektakli Nasz mały PRL i Mała Piętnastka – legendy pomorskie, Nowy T. im. Witkacego, Słupsk.

SKRZYDELSKI Wojciech Blecharz, Pewnego długiego dnia, Narodowy Stary T., Kraków.

TOMASIEWICZ Jestem prostym człowiekiem, ekscytuje mnie potencjał szlagierów: 1989 z muzyką Andrzeja „Webbera” Mikosza.

ZIELIŃSKA Także wykonanie na żywo – Magda Pasierska i Szymon Tomczyk w Balladach i romansach Wrocławskiego T. Pantomimy.

Najlepsze przedstawienie telewizyjne/radiowe

DOMAGAŁA Nie oglądam/Piotr Skotnicki, Proust, Teatr Polskiego Radia.

DREWNIAK Nie obejrzałem niczego. Naprawdę niczego. Bojkot trwa.

FLADER-RZESZOWSKA Słuchowisko Post Mortem. Historia Zofii Dwornik, reż. Mikołaj Szczęsny.

JAZGARSKA Nic nie widziałam i nic nie słyszałam.

KOPCIŃSKI Telewizja: Dialog o Narodzeniu, reż. Wawrzyniec Kostrzewski. Radio: Post Mortem. Historia Zofii Dwornik, reż. Mikołaj Szczęsny; Dziady. Wokół ks. Piotra, reż. Tomasz Cyz; Taki, co umiera Magdaleny Miecznickiej, reż. Łukasz Lewandowski.

KOWALSKI Judasz z Kariothu Karola Huberta Rostworowskiego, reż. Igor Gorzkowski; A planety szaleją… (Młodzi w hołdzie Korze), reż. Anna Sroka-Hryń; Post Mortem. Historia Zofii Dwornik Mikołaja Szczęsnego i Sebastiana Adamkiewicza, reż. Mikołaj Szczęsny.

SIERADZKI Lidia Sadowa jako Puk, niezwykłe zjawisko w rozczarowującej inscenizacji Snu nocy letniej Williama Szekspira w Teatrze Telewizji.

SKRZYDELSKI Nie oglądam i nie słucham regularnie.

TOMASIEWICZ Oglądałam/słuchałam za mało, by mieć skalę porównawczą.

ZIELIŃSKA Nie oglądałam i nie słuchałam.

Najciekawszy debiut

BUJNY Nie wiem, czy to debiuty, ale dwóch studentów wrocławskiej AST: Krzysztof Kozak (Pinokio, reż. Agata Kucińska, Wrocławski T. Lalek) oraz Kuba Mielewczyk (A najważniejsze jest…, reż. Paweł Miśkiewicz, AST we Wrocławiu). Warto również odnotować reżyserski debiut aktorki Anny Wieczorek (Troja. Wojny nie będzie!, Opolski T. Lalki i Aktora).

DOMAGAŁA Olga Ciężkowska, Wszyscy jesteśmy dziwni, T. Nowy w Łodzi; Aleksander Talkowski, Rap Magister feat. Tomasz Kot, T. Capitol we Wrocławiu; Kacper Kujawa, Marzyciele, reż. Michał Telega, T. Barakah w Krakowie; Mikita Iłinczyk, Emma, Komuna Warszawa.

DREWNIAK „Polski Banksy”, czyli Piotr „Jaszczur” Śnieguła za bezkompromisową, aczkolwiek głównie anonimową twórczość memiczną w przestrzeni zaangażowanego Internetu. Od czasów Stańczyka nikt w kraju nad Wisłą nie był tak skromny, jeśli chodzi o promocję swojego nazwiska i zarazem tak odważny w żartach z ludzi wielkich i wpływowych.

FLADER-RZESZOWSKA Anna Grochowska, Mała Piętnastka – legendy pomorskie, reż. Tomasz Man, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku; Aleksandra Gosławska w autorskim monodramie Stand-up.

JAZGARSKA Reżyserski debiut Anity Sokołowskiej, czyli Komediantka wg Reymonta w T. Polskim w Bydgoszczy.

KOPCIŃSKI Grzegorz Kozak jako autor monografii Hübner, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Fundacja Teatru Myśli Obywatelskiej im. Zygmunta Hübnera.

KOWALSKA Aleksandra Rowicka jako Alicja w Alicji w Krainie Czarów Wojciecha Kościelniaka, Nowy T. im. Witkacego w Słupsku.

KOWALSKI Maciej Łączyński, Emma, reż. Mikita Iłinczyk, Dzielnica Śródmieście Warszawa; Bartłomiej Deklewa, Kamil Pudlik, Karolina Bednarek, Agnieszka Kijewska, Oresteia, reż. Michał Zadara, AST Kraków; Gabriela Gola, Żyję!, reż. Magdalena Miklasz, AST Kraków, filia we Wrocławiu.

KYZIOŁ Wera Makowskx, Jakub Zalasa, sweet & romantic, TR Warszawa.

SIERADZKI Aktorski: Ireneusz Mosio (Niewolnica Isaura, T. Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, Wałbrzych), Jakub Szyperski (Z ręką na gardle. Piosenki z repertuaru Ewy Demarczyk, T. Współczesny, Warszawa); scenograficzny (późny): Daniel Rycharski (SPARTAKUS. Miłość w czasach zarazy, T. Współczesny, Szczecin).

SKRZYDELSKI Monika Strzępka w roli dyrektorskiej.

TOMASIEWICZ Małgorzata Maciejewska, Feblik; dyplomy aktorskie: Next Level (AST Kraków), Oresteja (AST Kraków), Żyję! (AST Wrocław).

ZIELIŃSKA Anna Obszańska, autorka i reżyserka Orfeusza, Wydział Reżyserii Dramatu Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie.

Najciekawsza książka o teatrze

DOMAGAŁA Grzegorz Kozak, Hübner, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Fundacja Teatru Myśli Obywatelskiej im. Zygmunta Hübnera.

DREWNIAK Hübner Grzegorza Kozaka, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Fundacja Teatru Myśli Obywatelskiej im. Zygmunta Hübnera.

FLADER-RZESZOWSKA Archipelag indywidualności. Solowe teatry performerów współdziałających z materią Marzenny Wiśniewskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; Atlas anatomiczny Georga Büchnera Anny R. Burzyńskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

JAZGARSKA Archipelag indywidualności. Solowe teatry performerów współdziałających z materią Marzenny Wiśniewskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – premiera książki wypada bodaj na koniec sezonu 2021/2022, ale przeczytałam niedawno i wskazuję, bo to tytuł niezmiernie ważny w moim przekonaniu; Słownik tańca współczesnego pod redakcją Małgorzaty Leyko i Joanny Szymajdy, przy współpracy Tomasza Ciesielskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

KOPCIŃSKI Anna R. Burzyńska, Atlas anatomiczny Georga Büchnera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tej książce nie ma ani słowa o inscenizacjach dramatów Büchnera, za to ich analiza jest imponująca!

KOWALSKA Anna R. Burzyńska, Atlas anatomiczny Georga Büchnera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

KOWALSKI Grzegorz Kozak, Hübner, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Fundacja Teatru Myśli Obywatelskiej im. Zygmunta Hübnera; Krystian Lupa, Utopia. Listy do aktorów, AST Kraków; Agnieszka Wójtowicz, Grotowski polityczny, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

SKRZYDELSKI Grotowski polityczny Agnieszki Wójtowicz, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

TOMASIEWICZ Anna R. Burzyńska, Atlas anatomiczny Georga Büchnera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Coraz silniejsza orientacja na taniec – tu ukłon w stronę Słownika tańca współczesnego pod redakcją Małgorzaty Leyko i Joanny Szymajdy, przy współpracy Tomasza Ciesielskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. W kwestii antologii utworów dramatycznych: cieszy wydanie zbioru sztuk Maliny Prześlugi To mogło być śmieszne ale nie było, ADiT, oraz Trójki na głowie. Antologii sztuk niemieckojęzycznych dla młodej widowni w tłumaczeniu Iwony Nowackiej, „Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży”, Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu. Uparcie czekam m.in. na antologię sztuk Jona Fossego, na powszechnie dostępną antologię sztuk ukraińskich twórców wydaną po rosyjskiej agresji w 2022 roku oraz na przemyślany proces wydawania dramatów jako atrakcyjnych marketingowo, samodzielnych publikacji dla szerszych grup odbiorców (vide: Szatrawska i Wydawnictwo Cyranka).

ZIELIŃSKA Dużo fajnych książek, których niestety jeszcze nie przeczytałam.

Rozczarowanie sezonu

BUJNY Biorąc pod uwagę wcześniejsze spektakle Jakuba Skrzywanka – Zbrodnia i kara. Z powodu zbrodni Rosjan, których nie potrafimy zrozumieć z T. Polskiego w Podziemiu.

DOMAGAŁA The Employees Łukasza Twarkowskiego w STUDIO teatrgalerii w Warszawie. „Góra” nieosiągalnego przez innych twórców w Polsce poziomu technologii, eksploatowanej na scenie z wielkim rozmachem, urodziła ubogą treściowo i niezwykle powierzchowną „mysz”, zaklętą w przeciętnej opowieści Olgi Ravn, nieudolnie zresztą zapożyczonej od Stanisława Lema. Szkoda.

DREWNIAK Opera za trzy grosze, reż. Ersan Mondtag w Narodowym Starym T. w Krakowie; Księgi Jakubowe, reż. Michał Zadara w T. Narodowym w Warszawie; Baśń o wężowym sercu, reż. Beniamin Bukowski w Narodowym Starym T. w Krakowie.

JAZGARSKA To był dobry sezon, nic mnie jakoś szczególnie nie zmartwiło.

KOPCIŃSKI The Employees Łukasza Twarkowskiego w STUDIO teatrgalerii w Warszawie, czyli wiele hałasu o nic…

KOWALSKA Więcej oczekiwałam po Łaskawych wg Jonathana Littella w reż. Mai Kleczewskiej w T. Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

KOWALSKI Pierwszy sezon nowej dyrekcji w T. Dramatycznym w Warszawie.

KYZIOŁ Poprzeczka, także w naszym małym, ale podzielonym na jeszcze mniejsze i zwalczające się podgrupki, środowisku, jest już ustawiona tak nisko, że coraz trudniej o szczere rozczarowanie czy oburzenie. Pytanie, co dalej.

SIERADZKI Mam wyżej uszu teatru, któremu się zdaje, że jest szkółką: zadaje widzom „tematy na zajęcia”, dowodzi jedynie słusznych tez, poucza, jak należy myśleć i żyć.

SKRZYDELSKI T. Narodowy w Warszawie.

TOMASIEWICZ Mam coraz mniej sił, by pisać o skandalach, patrz punkt kolejny. Rozczarowanie (czy rozczarowanie?) osobiste – tym, że chyba nie umiem współtworzyć rankingów, znaczyć terytoriów, wbijając chorągwie autorytarnych sądów. Zaskakuje niedobór spektakli dotyczących wciąż niedostatecznie omówionej chłopskiej genealogii większości Polaków (dyskusyjne Chamstwo Jakimiak wiosny nie czyni). Rozczarowuje też stosunkowo słaba pozycja T. Narodowego w Warszawie w porównaniu do, na przykład, Narodowego Starego T. w Krakowie. Roją mi się w głowie naprawdę wartościowe rozmowy z udziałem różnych, nieraz skrajnych głosów – w tym debaty o teatrze i innych instytucjach kultury jako bezpiecznych i uregulowanych prawnie (choć niepozbawionych twórczych konfliktów!) miejscach pracy. Jeśli chodzi o odczarowanie sezonu: interesuje mnie coraz wyraźniejszy dialog teatru z debiutantami w sferze prozy. Czekam na dalsze prace Mateusza Górniaka czy Anny Mazurek jako osób zajmujących się dramaturgią, na Nie wszyscy pójdziemy do raju Olgi Górskiej w reż. Karoliny Szczypek w T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, na dalsze interpretacje prozy Doroty Kotas, czy choćby na sceniczną adaptację Przechodząc przez próg, zagwiżdżę Wiktorii Bieżuńskiej.

ZIELIŃSKA Mikołaj Grabowski i jego odgrzewane kotlety: Wesele w T. Nowym w Poznaniu i Zesłanie, czyli anty-tragedia syberyjska w T. Ateneum w Warszawie.

Skandal sezonu

BUJNY Postępowanie władz miejskich bądź wojewódzkich wobec T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy oraz sytuacja wokół odwołanej premiery Krystiana Lupy w Genewie.

DOMAGAŁA Bezapelacyjnie sprawa genewska, związana z odwołaniem spektaklu Krystiana Lupy Wyjechali wg W.H. Sebalda. Odsłoniła ona bowiem nie tyle mechanizmy stylu pracy tego reżysera, co, paradoksalnie, prawdziwy obraz polskiego środowiska teatralnego – grupy skrajnie podzielonej, małostkowej i nienawistnej wobec siebie wprost proporcjonalnie do głoszonych przez siebie idei empatii, tolerancji i szacunku do drugiego człowieka. Smutne, ale pouczające.

DREWNIAK 1. Michał Chorosiński jako dyrektor T. im. Stefana Jaracza w Łodzi. 2. Próby odwołania dyrektora Krzysztofa Głuchowskiego prowadzące do przedwczesnego konkursu w T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. 3. Dziesięciomilionowy budżet przyznany Teatrowi Klasyki Polskiej, nowo powołanej instytucji bez stałej siedziby.

FLADER-RZESZOWSKA Sprawa premiery Krystiana Lupy; działania wobec dyrektorów T. im. Juliusza Słowackiego i T. im. Heleny Modrzejewskiej.

JAZGARSKA Sprawa miesięcznika „Dialog” i osób go (współ)tworzących.

KOPCIŃSKI Permanentne ignorowanie tekstów ważnych polskich dramatopisarzy i dramatopisarek przez czołowe sceny teatralne. W tym sezonie przykładem Brylant Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk.

KOWALSKA W tej kategorii konkurencja jest tak duża, że trudno wskazać lidera. Nową jakością w tej dziedzinie jest rozrastający się rejestr przekroczeń etycznych, odnotowywanych w różnych dziedzinach życia teatru. Wychodzi na jaw coraz więcej bulwersujących faktów, dotyczących praktyk przemocowych w instytucjach artystycznych – czasem, niestety, świadomie tolerowanych. Miejmy nadzieję, że ten ruch – ważny, a w dalszej perspektywie zapewne także uzdrawiający – zostanie kiedyś poszerzony o temat nadużyć teatru wobec widza.

KOWALSKI Skala napięć, jaka pojawiła się szczególnie w mediach społecznościowych, związana z faktem odwołania genewskiej premiery Krystiana Lupy; stosunek lokalnej władzy do T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy i jego skutki; kilkumiesięczne próby odwołania Krzysztofa Głuchowskiego ze stanowiska dyrektora T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i ogłoszenie konkursu wbrew opinii środowiska i zespołu aktorskiego.

KYZIOŁ Forsowanie przez marszałka małopolskiego konkursu na stanowisko dyrektora w T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, wbrew zasługom obecnego dyrektora, zespołowi i środowisku; pozbawienie T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy przez prezydenta Legnicy miejskiej części dotacji, z paragrafu: bo panowie, czyli prezydent i dyrektor teatru, się nie lubią.

SIERADZKI Niska mściwość lokalnych władców (marszałek z Krakowa, prezydent z Legnicy); butna bezmyślność zarządców (Dariusz Jaworski z Instytutu Książki, sprawa „Dialogu”); marność kadr w dyspozycji (Michał Chorosiński, Antoni Winch).

SKRZYDELSKI Księgi Jakubowe, reż. Michał Zadara, T. Narodowy w Warszawie.

TOMASIEWICZ Układy są jak makarena – niby każdy ją zna, a w praktyce niektórzy mylą ręce z nogami.

ZIELIŃSKA Dotacja dla Teatru Klasyki Polskiej; Antoni Winch jako naczelny „Dialogu”; dyrektor Chorosiński w Łodzi; ciąg dalszy demolki T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy – słowem polityka PiS wobec środowiska, bo nie wobec kultury.

część II

Oceniają:

Justyna Czarnota (pedagożka teatru, trenerka i menedżerka kultury)

Dominik Gac (teatralny.pl, „Teatr”)

Anna Królica (krytyczka tańca, Sekcja Tańca i Baletu ZASP)

Jacek Marczyński (krytyk operowy, „Rzeczpospolita”)

Alicja Müller (krytyczka teatru tańca, Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych UJ)

Barbara Pitak-Piaskowska (krytyczka teatru, współpracuje z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie)

Piotr Sobierski (krytyk teatralny współpracujący z „Teatrem”)

Marek Żurawski (kompozytor muzyki teatralnej, dyrektor organizacyjny festiwalu „Lalka też Człowiek”)

oraz niektórzy krytycy z pierwszej części ankiety

KATEGORIE

1. Najlepsze przedstawienie dla dzieci/młodzieży

2. Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego

3. Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego

4. Najlepszy spektakl taneczny

5. Najlepsze przedstawienie offowe

Opinie wyrażane w Ankiecie nie pochodzą od redakcji.

Najlepsze przedstawienie dla dzieci/młodzieży

BUJNY Jakub Krofta/Maria Wojtyszko, Sen nocy letniej, Wrocławski T. Lalek; Anna Wieczorek, Troja. Wojny nie będzie!, Opolski T. Lalki i Aktora.

JUSTYNA CZARNOTA Najciekawsze i wnoszące nowe jakości były spektakle ruchowe, w których rodziny na widowni mogą czuć się swobodnie i uczestniczyć na własnych zasadach, a osoby występujące zachowują czujność, nie tracąc przy tym jakości artystycznej. Spektakl Niewidoczne w choreografii Izy Chlewińskiej z Miejskiego T. Miniatura w Gdańsku powstał jako projekt dla osób niewidomych, ale wnosi refleksję o samoregulacji, a szczególnie wartościowe wydaje się, że normalizuje temat napięć i pokazuje, jak z nimi pracować (to wpływa też na proponowaną jakość ruchu). InstynkTY w reż. Alicji Morawskiej-Rubczak z Polskiego T. Tańca w Poznaniu zaskakują obecnością ośmiu osób na scenie, co stanowi przyjemny oddech od małych spektakli najnajowych. Wszyscy utrzymują wspaniały i naturalny kontakt z widownią – i wzrokowy, i fizyczny, a jednocześnie proponują momenty intensywne ruchowo, co jest rzadkością w teatrze dla takich maluchów.

DOMAGAŁA Wyspa Jadłonomia, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Alicja w Krainie Snów, reż. Wawrzyniec Kostrzewski, T. Ateneum w Warszawie.

DREWNIAK Znachor, reż. Jakub Roszkowski, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Alicji Kraina Czarów, reż. Sławomir Narloch, T. Narodowy w Warszawie; Sztuka kochania, reż. Mira Mańka, T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

FLADER-RZESZOWSKA Spośród tych, które widziałam, Wyspa Jadłonomia, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie, a dla starszych dzieci Alicji Kraina Czarów, reż. Sławomir Narloch, T. Narodowy w Warszawie.

JAZGARSKA Atlas wysp odległych, reż. Marek Zákostelecký, T. Miniatura w Gdańsku.

KOWALSKA Magdalena Drab, Wojnokraka, reż. Grzegorz Grecas, T. Pinokio w Łodzi.

KOWALSKI Wyspa Jadłonomia, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Blaski i cienie, reż. Przemysław Jaszczak, T. „Maska” w Rzeszowie; Zakazane dzieci – opowieść korczakowska Artura Pałygi, reż. Anna Augustynowicz, T. Lalek Banialuka w Bielsku-Białej.

SIERADZKI Ja goryl, ty człowiek, reż. Marek Zákostelecký, Opolski T. Lalki i Aktora.

TOMASIEWICZ Wyspa Jadłonomia, reż. Maciej Podstawny, STUDIO teatrgaleria w Warszawie; Zakazane dzieci – opowieść korczakowska, reż. Anna Augustynowicz, T. Lalek Banialuka im. Jerzego Zitzmana w Bielsku-Białej; Ja goryl, ty człowiek, reż. Marek Zákostelecký, Opolski T. Lalki i Aktora; Pradawne drzewo, reż. Honorata Mierzejewska-Mikosza, T. „Maska” w Rzeszowie.

Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego

DREWNIAK Sen nocy letniej, reż. Jakub Krofta/Maria Wojtyszko, Wrocławski T. Lalek.

JAZGARSKA Żaba nie śmieszka, reż. Aga Błaszczak, Olsztyński T. Lalek.

KOWALSKA Mam wrażenie, że więcej inwencji w operowaniu formą lalkową, zwyczajowo kojarzoną z teatrem dla dzieci, pojawia się ostatnio w produkcjach adresowanych dla dorosłych. Wyróżniłabym dwie: Pustostany Doroty Kotas w reż. Waldemara Wolańskiego z Białostockiego T. Lalek (to efektowny, solowy show animatorki Łucji Grzeszczyk) oraz Nieosobni. Program romantyczny podszyty mykologią, ezoteryką i psychotroniką w reż. Marcina Bartnikowskiego, T. Malabar Hotel – spektakl inspirowany poetyką Teatru Osobnego Mirona Białoszewskiego, w ciekawy sposób łączący techniki lalkowe, teatr przedmiotu i plastyczną formę.

KOWALSKI Ja goryl, ty człowiek Elżbiety Chowaniec, reż. Marek Zákostelecký, Opolski T. Lalki i Aktora; Pradawne drzewo, reż. Honorata Mierzejewska-Mikosza, T. „Maska” w Rzeszowie.

SIERADZKI Pradawne drzewo, reż. Honorata Mierzejewska-Mikosza, T. „Maska”, Rzeszów.

MAREK ŻURAWSKI Niezwykle przejmujący zarówno w wyrazie, jak i formie jest spektakl Pozory T. Czrevo w reż. Jury Dzivakoua-Duszewskiego. Spektakl inspirowany twórczością niepełnosprawnej fizycznie dziewiętnastowiecznej poetki Julii Żadowskiej. Świetna gra Joanny Troc. Nie mniej przejmujący i nagradzany na światowych festiwalach jest Robot Unii Teatru Niemożliwego i Davida Zuazoli w reż. Marka Chodaczyńskiego. To czysto lalkowy spektakl bez słów, niezwykle poruszający. Autorska wypowiedź Davida opowiada o inności osadzonej w bliżej nieokreślonym czasie (to trochę kryptoreklama, bo napisałem muzykę do tego spektaklu). Oba spektakle są mroczne, apokaliptyczne. Trzecim tytułem, który bardzo mnie zrelaksował, choć także tyczy poważnego problemu – kondycji twórcy we współczesnym świecie – jest Kazio Sponge Talk Show (Wrocławski T. Lalek) w reż. i wykonaniu Anny Makowskiej-Kowalczyk i Grzegorza Mazonia. Show pełen humoru, absurdu i celnych spostrzeżeń Kazia.

Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego

BUJNY Karol Miękina, Oubliette, T. Nowy Proxima w Krakowie.

DOMAGAŁA Priscilla, Królowa Pustyni, reż. Cezary Tomaszewski, T. Capitol we Wrocławiu; 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

DREWNIAK Wpisanie jakiegokolwiek innego tytułu niż 1989 z T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego T. Szekspirowskiego wydaje mi się niedorzeczne. Teatr dramatyczny zakasował w konwencji musicalowej wszystkie widowiska teatrów muzycznych.

FLADER-RZESZOWSKA 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

KOWALSKA 1989, reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski.

KOWALSKI Z ręką na gardle. Piosenki z repertuaru Ewy Demarczyk, reż. Anna Sroka-Hryń, T. Współczesny w Warszawie; Olimp, reż. Wojciech Kościelniak, T. Collegium Nobilium w Warszawie; Peter Grimes Benjamina Brittena, reż. Mariusz Treliński, Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie; Matylda Roalda Dahla, reż. Jacek Mikołajczyk, T. Syrena w Warszawie/T. Kameralny w Bydgoszczy.

JACEK MARCZYŃSKI Przy jednoznacznym aplauzie publiczności i krytyków inne wskazanie niż 1989 (reż. Katarzyna Szyngiera, T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie/Gdański T. Szekspirowski) można by uznać za marudzenie. 1989 nie będzie wydarzeniem sezonu, z pewnością zapisze się w teatralnej historii, bo to pierwszy polski musical o ważnych sprawach z naszych dziejów najnowszych, nowoczesny w formie, bez publicystycznego zadęcia i bawiący się aluzjami – od Don Giovanniego po Hamiltona. A przy tym perfekcyjnie zrealizowany i ze świetnym zespołem wykonawców. To także kolejny dowód mocnej kondycji teatru muzycznego w Polsce, bo na drugim biegunie mamy pełen aktualnych aluzji musical We Will Rock You, reż. Wojciech Kępczyński, T. Muzyczny Roma w Warszawie – komercyjny z założenia, ale o jakości artystycznej przewyższającej oryginalną wersję z West Endu.

BARBARA PITAK-PIASKOWSKA Absolutnym musicalowym numerem jeden w minionym sezonie teatralnym był spektakl 1989 w reż. Katarzyny Szyngiery, koprodukcja Gdańskiego T. Szekspirowskiego i T. im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Ten spektakl praktycznie nie ma słabych punktów. Na uznanie zasługuje musical We Will Rock You w reż. Wojciecha Kępczyńskiego z warszawskiego T. Muzycznego Roma. Na szczególne wyróżnienie w mojej opinii zasługuje tłumaczenie libretta autorstwa Michała Wojnarowskiego. Musical Irena, który wyreżyserował Brian Kite w T. Muzycznym w Poznaniu, to kolejne przedstawienie warte zobaczenia. Polski temat ubrany w amerykańską stylistykę świetnie sprawdził się w tej realizacji.

SKRZYDELSKI Olimp, reż. Wojciech Kościelniak, T. Collegium Nobilium w Warszawie.

PIOTR SOBIERSKI Bezapelacyjnie to sezon Katarzyny Szyngiery, która dokonała musicalowego zamachu, a właściwie rewolucji godnej swoich bohaterów i mitu, pozytywnego mitu „Solidarności”. Szyngiera wraz z zespołem twórców (muzyka Andrzej „Webber” Mikosz, scenariusz Marcin Napiórkowski, Katarzyna Szyngiera, Mirosław Wlekły) osłodziła trudne dzieje polskiej historii końca XX wieku, ale też z wielkim wyczuciem rozprawiła się z legendą tamtych czasów. Sukces 1989 przyćmił wszystkie produkcje sezonu, warto jednak zwrócić uwagę na gatunkowe bogactwo, w tym Something Rotten, czyli coś się psuje w reż. Tomasza Dutkiewicza w T. Muzycznym w Gdyni, Alicję w Krainie Czarów w reż. Wojciecha Kościelniaka w Nowym T. im. Witkacego w Słupsku oraz We Will Rock You w reż. Wojciecha Kępczyńskiego w T. Muzycznym Roma w Warszawie.

SIERADZKI Z ręką na gardle. Piosenki z repertuaru Ewy Demarczyk, reż. Anna Sroka-Hryń, T. Współczesny, Warszawa.

Najlepszy spektakl taneczny

DOMAGAŁA Kreatur, reż. Sasha Waltz, Sasha Waltz & Guests; 72 dni, reż. Ene-Liis Semper & Tiit Ojasoo, Estonian Academy of Music and Theatre.

DREWNIAK Zacytuję sam siebie: „Wpisanie jakiegokolwiek innego tytułu niż 1989 reż. Katarzyna Szyngiera z T. im. Juliusza Słowackiego wydaje mi się niedorzeczne”.

DOMINIK GAC Tranquillo, Teatr Klucz im. Wojciecha Deneki w Poznaniu w reż. Janusza Orlika. To spektakl zawieszony gdzieś pomiędzy emocją a wrażeniem, jednocześnie niezwykle konkretny, precyzyjnie zakomponowany i tak też wykonany. Członkowie poznańskich Warsztatów Terapii Zajęciowej „Przylesie” pod przewodnictwem Janusza Orlika tańczą swoje ograniczenia i tańczą ich przekroczenie. Ale Tranquillo nie jest jedynie spotkaniem z alternatywną motoryką performerów – jest głęboko poruszającym, pięknym dziełem sztuki. Bez względu na to, czy potraktujemy je jako taniec, teatr, off, czy mainstream.

JAZGARSKA Valeska Valeska Valeska Valeska, koncepcja, reż. i choreogr. Dominika Knapik, Fundacja Performa/Centrum Kultury w Lublinie/T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu; Czarny to mój szczęśliwy kolor, reż. Michał Przybyła, Stowarzyszenie Scena Robocza.

KOWALSKI Beethoven i szkoła holenderska, choreogr. Hans van Manen, Ted Brandsen i Toer van Schayk, Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie.

ANNA KRÓLICA Symfonia alpejska, reż. Cezary Tomaszewski, Wrocławski T. Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego za stworzenie niezwykłego świata scenicznego opartego na absurdzie, ale przede wszystkim za wydobycie potencjału języka pantomimy i pokazanie go w niezwykle współczesnej i porywającej konwencji. Właściwie cały sezon we Wrocławskim T. Pantomimy domaga się zauważenia, bowiem niemal każda premiera okazała się wielkim wydarzeniem, obrany nowy kierunek pracy teatru za sprawą nowej dyrektorki Agnieszki Charkot jest więcej niż celny, doskonale podkreśla walory zespołu, jego interdyscyplinarność i plastyczność. W repertuarze teatru poza tanecznymi i ruchowymi spektaklami (na przykład Ballady i romanse na podstawie Ballad i romansów Adama Mickiewicza, reż. Piotr Soroka, Zdenka Pszczołowska, choreogr. Oskar Malinowski, Błażej Peszek) znajduje się przedstawienie Niepokój przychodzi o zmierzchu w reż. Małgorzaty Wdowik – oparty na słowie, przejmującej grze aktorskiej, ale też na mocnym osadzeniu w ciele charakterów postaci. Na takie zanurzenie w słowo i żywioł teatralnej gry (bliższej jednak teatrowi dramatycznemu) wcześniej zespół się nie porywał, a tu odważnie i z wyczuciem wygrane są wszystkie emocje, pozostawione niedopowiedzenia i oddany mrok zdarzeń i dramatyzm scen „mijania się” komunikatów postaci. Doskonała praca aktorów i aktorek, bardzo odmienna od ich codziennego repertuaru.

Ponadto doceniam dwie niezależne produkcje przedstawicielek najmłodszego pokolenia. Holy melancholy: perfect families and how to find them, choreogr. Katarzyna Leszek, T. Tańca Nieznany w Poznaniu – za niesamowitą dramaturgię opartą na napięciu muzycznym, a także: za doskonałe choreograficzne operowanie zespołem, hipnotyczny ruch oraz liryczne, intymne obrazy odchodzenia bliskiej osoby. Ona_s, choreogr. Pamela Bosak, Agnieszka Ferenc, Krakowskie Centrum Choreograficzne – za wykreowanie własnego i odmiennego języka scenicznego. Na uwagę zasługują również kreacje sceniczne dwóch performerek.

ALICJA MÜLLER W tym sezonie chciałabym wyróżnić spektakl Very Funny tandemu Gruba i Głupia, który współtworzą Patrycja Kowańska i Dominika Knapik. Artystki jadą w nim po bandzie choreograficzno-dramaturgicznej żenady. Jest i grubo, i głupio, a momentami nie da się tego ani oglądać, ani słuchać. To spektakl pozornie skandalicznie zepsuty, jednak w jego porażkowości jest metoda. Twórczynie pasożytują na Szekspirze, wpraszają się do świata mistrzów, wypinają zady w stronę wyczekiwanych jak godoty dyrektorów i w rytmie bekanio-bzyczenia przechwytują wielkie narracje o transgresji. Very Funny jest nie tylko odjechaną satyrą na teatralny mikrokosmos wciąż reprodukowanych nierówności, ale też manifestem dwóch sojuszniczych, prekarnych ciał, które są tyleż wojownicze, co kruche, i z jednej strony mają dość, a z drugiej – pragną. Artystki poruszają się na granicy dramaturgicznego wykolejenia, tańczą nad bulgoczącym wulkanem rychłej katastrofy. Ostatecznie tworzą jednak przedstawienie wywrotowo wylewne, którego nadmiarowość działa jak grube ciało Kowańskiej: rozszczelnia normocentryczny system i za nic nie przeprasza. Very Funny to spektakl zarazem okrutny i wzruszający, okropny i mądry, przepiękny w swojej czułości.

Najlepsze przedstawienie offowe

GAC Valeska Valeska Valeska Valeska, w reż. i choreogr. Dominiki Knapik. Na scenie oglądamy kolektyw Sticky Fingers Club, czyli bodaj najciekawszych tancerzy młodego pokolenia: Dominikę Wiak, Danielę Komęderę-Miśkiewicz, Monikę Witkowską i Dominika Więcka. Tym razem w kooperacji z artystką z zewnątrz. Dominika Knapik prowadzi ich przez historię zapomnianej performerki Valeski Gert. To punkt wyjścia do refleksji na temat kondycji współczesnych artystów działających w szarej strefie freelance’u, na przecięciu sztuk, którego przykładem jest formalnie zróżnicowana, ironiczna i błyskotliwa Valeska. Według jednej ze szkół off powinien służyć do załatwiania spraw artystom bliskich – to by się zgadzało.

DREWNIAK Very Funny grupy Gruba i Głupia (Patrycja Kowańska, Dominika Knapik).

JAZGARSKA Invisible, reż. Paweł Chomczyk, Grupa Coincidentia; Czarny to mój szczęśliwy kolor, reż. Michał Przybyła, Stowarzyszenie Scena Robocza; Podchodzisz moją samotność, reż. Dorota Bielska, Teatr Razem.

KOWALSKA Valeska Valeska Valeska Valeska, koncepcja, reż. i choreogr. Dominika Knapik, Fundacja Performa/Centrum Kultury w Lublinie/T. Łaźnia Nowa w Krakowie/Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

SIERADZKI Ćwiczenia z dyplomacji, reż. Wojciech Wiński, T. Usta Usta Republika, Poznań; Szekspir Fight Show Arena, reż. Jakub Kasprzak z zespołem, i Fedra, czyli historia flanelowego wstydu, reż. Agata Duda-Gracz, T. Układ Formalny, Wrocław.

SKRZYDELSKI Kto się boi Virginii Woolf, reż. Anna Skuratowicz, T. Ochoty w Warszawie.