Noty o książkach

Może lepiej przytoczyć oryginalny tytuł De la culture en Amérique – O kulturze w Ameryce. Skojarzenie jest naturalne – tytuł przywodzi na myśl klasyczne dzieło Alexisa de Tocqueville’a. Można by pomyśleć, że sporo w Martelu bezczelności. Warto jednak zauważyć, że Tocqueville swoją książkę opublikował w wieku lat trzydziestu – Martel wydając swoją, dochodził czterdziestki.
Przede wszystkim jednak mamy do czynienia z dziełem ambitnie pomyślanym i świetnie zrealizowanym. W pierwszej części historia kształtowania amerykańskiej polityki kulturalnej – od Nowego Ładu Roosevelta, przez Kennedy’ego i Wielkie Społeczeństwo Johnsona, aż po wojny kulturowe czasów Reagana. W drugiej części oświetlana z różnych stron współczesność – autor detalicznie opisuje różnorodne sposoby finansowania, znaczenie filantropii, życzliwe kulturze rozwiązania prawne, zasady funkcjonowania instytucji czy istotną rolę kampusów uniwersyteckich w rozwoju życia kulturalnego kraju (w Europie niemal zupełnie zaprzepaszczoną).
We wstępie Martel wyjaśnia, że napisał tę książkę, by Europa, więcej wiedząc, mogła lepiej mierzyć się z przeciwnikiem zza Atlantyku. Nie mogę jednak pozbyć się wrażenia, że jest to rodzaj niezbędnego „oficjalnego stanowiska”. Autorowi trudno ukryć fascynację obiektem badań. A czytelnikowi trudno będzie się nie zafascynować.
Objętość (ponad 550 stron) niech nie przeraża. Mimo naukowego charakteru jest to książka napisana lekko i ze szwungiem. Dokładną lekturę polecam szczególnie tym, którym wydaje się, że Ameryka jest tym cudownym krajem, w którym kultura utrzymuje się sama – a jeśli już potrzebuje wsparcia, to je dostaje od chętnych i hojnych przedsiębiorców. Czas poznać fakty.