IT. Subiektywny słownik re(d)akcyjny

Budynek – w odróżnieniu od wielu ministerialnych instytutów to przestrzeń otwarta dla gości. Jest kawiarnia, jest czytelnia, jest sala teatralna, jest miejsce dla niedużych wystaw, a latem leżaki na trawie.

Chór kobiet – największy sukces spośród działań artystycznych Instytutu. I paradoks – na zagranicznych gościach showcase’u WST większe wrażenie robił zespół Marty Górnickiej niż znakomite nazwiska z nurtu głównego. Chór zaczął spontanicznie, kontynuował ideologicznie, a ostatnio stał się koedukacyjny.

Czytelnia – kto ciekawy, regularnie dostaje „Listy z biblioteki” i wie, co znajduje się na półkach – w wolnym dostępie. Wiosną miejsce idealne do pracy: cień, zieleń drzew, cisza. Obsługa zawodowa – aż się nie chce wychodzić.

E-teatr – wortal teatralny, spadkobierca „Ruchu Teatralnego”. Zdaje się, że nie ma porównywalnej bazy danych na świecie. Zbiera wszystkie artykuły opublikowane w Internecie. Czasem jednak widać, że redakcja ma swoje tematy i swoich autorów, więc Marsjanin wszystkiego o polskim teatrze się nie dowie.

Felietony na każdy dzień – ciekawy pomysł na stworzenie własnych, tak zwanych ekskluzywnych treści. Pisywali tam Rafał Węgrzyniak, Małgorzata Sikorska-Miszczuk, Paweł Wodziński. Przez moment felietonistą był Michał Kmiecik, ale się nie sprawdził (poświęcił się zmaganiom reżyserskim). Ostatnio felietony (a nawet aktualności) wypiera korespondencja otwarta różnych osobistości teatralnego światka. Wirtualny Hyde Park?

Forum Dramaturgiczne – owoc fascynacji teatrem postdramatycznym młodych pracowników IT i odpowiedź na rosnące zainteresowanie zawodem dramaturga w polskim teatrze. Najpopularniejsi obecnie dramaturdzy nie brali w nim jednak udziału.

Gabinet dyrektora – brak. Jak pisywał Kisiel: „Spróbuj, koteczku”.

Inna Scena – zrodzony z dyskusji na temat Dnia Kobiet projekt badawczy, którego celem było „włączenie w obszar badań nad historią i współczesnością polskiego teatru problematyki kulturowej tożsamości płci i tożsamości seksualnej, widzianych w perspektywie gender studies i teorii queer”. Z wydawnictw pokonferencyjnych szczególnie pamiętamy tekst Henryka Izydora Rogackiego poświęconego dyrektorowym. Recenzent „Teatru” efekt podsumował krótko: „seksuologiczna historia teatru”.

Gustaw Holoubek – działalność IT w nowym budynku zainaugurowała wystawa poświęcona wybitnemu aktorowi. Holoubek ostatnie lata spędził w dyrektorskim gabinecie Teatru Ateneum w Warszawie, gdzie przeżył akcję „Transfuzja” wszczętą przez młodych teatrologów, którzy wkrótce zasilili szeregi współpracowników Instytutu.

Jazdów 1 – adres Instytutu. Zmora taksówkarzy. Ulicę Jazdów dzieli nieubłaganie Trasa Łazienkowska.

Klata Fest – festiwal poświęcony jednemu artyście. Krytykowano – osobiste festiwale mogą mieć Lupa czy Grzegorzewski, a nie taki młodziak. Później z mniejszym sukcesem powtórzono formułę na rzecz Mai Kleczewskiej i Michała Zadary.

Lato w teatrze – teatry w wakacje mają zasłużoną przerwę. Ten projekt wspiera organizację półkolonii czy warsztatów w przeważnie pustych budynkach teatralnych.

Małe WST – choćby po to warto był reaktywować WST. Po raz pierwszy duży festiwal teatralny zwrócił się także do młodej publiczności. I z sukcesem. Dobrze, że pomysł przetrwał zmianę organizatora festiwalu.

Nowa Siła Krytyczna – „Nie palcie komitetów, zakładajcie własne” – mawiał Jacek Kuroń. Według tej zasady postępował IT. Postanowił zająć się młodym narybkiem krytycznym, który dostawał szansę zaistnienia „na łamach” wortalu e-teatr, „płacąc” kandydatom na recenzentów wejściówkami na spektakle oraz warsztatami krytyki teatralnej. Wychowankowie Instytutu musieli poczuć się gorzej, gdy ich szef ogłosił zmierzch krytyki teatralnej.

Nowe Biografie – po konferencji o tym tytule najgłośniej nowych biografii domagał się Wojciech Majcherek. W tym czasie przy wsparciu IT wydano biografię Erwina Axera, którą Majcherek nie był jednak usatysfakcjonowany. Ani nowe, ani stare… To na razie tyle.

Nowe Historie – cykl konferencji, które najpierw zajmowały się „wymową faktów”, potem „ustanawianiem historii”, następnie „nowymi biografiami”, wreszcie „Raszewskim dzisiaj czytanym”. Teraz czas na nowe syntezy, ale jak je napisać po tak wnikliwej krytyce samej idei historycznej syntezy?

Odprawa posłów greckich – „12 I 1578 r. w Jazdowie odbyła się prapremiera Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. Było to pierwsze przedstawienie teatralne w Warszawie” – informuje tablica umieszczona na fasadzie budynku IT. Dokładnego miejsca przedstawienia nie znamy, ale wiadomo, że było to gdzieś w okolicy Instytutu.

Ogólnopolski Konkurs na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej – IT organizuje konkurs od niedawna, ale wprowadził ciekawe novum. W zeszłym roku jako dodatek do „Dialogu” dołączono książkę zawierającą pięćdziesiąt recenzji zgłoszonych do konkursu przedstawień. Pouczający materiał.

Patron – Profesor Zbigniew Raszewski. Z pewnością idealny patron działalności publikacyjno-dokumentacyjnej IT. Ciekawe jednakże, jaka byłaby reakcja Profesora na „parówkową” sesję fotograficzną Macieja Nowaka czy słownik Wątroba.

Pracownia Dokumentacji Teatru – oczy i uszy teatru w Polsce, albo – odwołując się do terminologii zimnowojennej – MI 5 polskiego teatru.

Prospero. Księgarnia – wszystkie książki o teatrze w jednym miejscu. Przy słabej promocji teatraliów to dzięki tej księgarni można dowiedzieć się o tytułach, które nawet na myśl nie przychodzą. Obsługa zawodowa – pan księgarz jest na każdej warszawskiej premierze.

Rada Naukowa – Izabella Cywińska, Waldemar Dąbrowski, prof. dr hab. Dariusz Kosiński, prof. dr hab. Anna Kuligowska-Korzeniewska. „Rada może dokonywać analiz sił i środków polskiego teatru oraz inicjować dyskusje publiczne związane z bieżącym życiem teatralnym oraz współczesną refleksją nad teatrem”. I dlatego w radzie jest prof. Kosiński.

Teatr nie jest produktem – protest teatralny obwołany gestem rewolucyjnym, momentem zmiany. IT dał mu platformę – w postaci ostatniej edycji WST kierowanej przez Macieja Nowaka. Protest podpisało trzy i pół tysiąca osób. Teatry w Polsce sprzedają 7 milionów biletów. Na WST było 9 tysięcy widzów.

Teatr Polska – program, który wspiera gościnne występy przedstawień, które są tego warte, w miastach, w których nie ma stałego teatru. Bez wsparcia krążą po Polsce celebryckie farsidła produkowane przez stołeczne teatry rozrywkowe. Wiadomo, zły pieniądz wypiera dobry pieniądz. Ale ten dobry postanowił się bronić.

Teatr w Polsce – pojawił się, bo Almanach Sceny Polskiej ma 4–5 lat opóźnienia. Zespół z PDT opracowuje informacje na temat poprzedniego sezonu i publikuje tysiącstronicowy tom. Można? Można.

Teatra Polskie. Historie – ważna książka. Nakład wyczerpany. Czekamy na dodruk.

Teatralne Rekolekcje Wiekopostne – miały dwie edycje, w 2006 i 2007 roku. Pierwszy cykl odbywał się pod hasłem „Czy Bóg chodzi do teatru?”. W drugiej edycji analizowano motywy teologiczne obecne w twórczości Kantora, Grotowskiego, Lupy i Warlikowskiego. Mądzik i Cieplak nie załapali się.

Teatranki – w niedzielne przedpołudnia wyrabia się nawyk bywania w teatrze już u dwulatków.

TiSZ – Teatr i szkoła – jedna z pierwszych inicjatyw dotyczących edukacji teatralnej. Program wzorowany na wzorcach berlińskich tworzył przestrzeń dla współpracy teatru i szkoły w nowy sposób, który nie sprowadzał się do wystawiania lektur szkolnych w godzinach lekcyjnych.

Wątroba. Słownik teatru polskiego po 1997 roku – jak pisał Maciej Nowak: „Wątroba powstała, by uporządkować podstawowe informacje o polskim nowym teatrze”. Słownik – przygotowany pospiesznie i bez jasnych reguł – spotkała ostra krytyka. W komentarzach recenzenci najczęściej przypominali tytuł sztuki Schwaba, od którego słownik wziął swoją nazwę, kładąc nacisk na „bez sensu”. Czkawka po niegdysiejszych bataliach redaktora Romana Pawłowskiego.

Wiśniówka – ulubiony trunek dyrektora Nowaka. Nie wspominalibyśmy o tym, gdyby nie fakt, że ostatnio szlachetny trunek przypieczętował zgodę między aktorem Grzegorzem Małeckim i dyrektorem Nowakiem. Może czas zaprosić na wiśniówkę Joannę Szczepkowską?

Wizerunek – ważny obszar działalności IT. Tworzą go w równym stopniu plakaty projektów artystycznych, leżaczki przez wejściem do siedziby Instytutu i kolorowe apaszki dyrektora Nowaka.

WST – w 2008 roku IT we współpracy z Biurem Kultury Urzędu Miasta Warszawy reaktywował słynny festiwal. Festiwal okazał się sukcesem – także marketingowym. Niektóre kampanie promocyjne stały się pamiętne (2009: „Jedyny rząd jest na widowni”, 2012: hasła inspirowane Wiechem – „Hamlety, balety i temuż podobnież”). Organizatorom zarzucano jednak jednostronność w doborze przedstawień. Kiedy w 2010 roku Spotkania odwołano z powodu żałoby po katastrofie smoleńskiej, Macieja Nowaka spotkały mocne ataki, szczególnie ze strony młodych twórców teatru politycznego (Igor Stokfiszewski oskarżał dyrektora o kneblowanie teatru).