Hindełe, siostra Sztukmistrza

Tytułowa postać to Hindełe Ester Kreitman – mało znana siostra Isaaca Bashevisa Singera, noblisty, jednego z najwybitniejszych pisarzy tworzących w języku jidysz, autora między innymi Sztukmistrza z Lublina. Podobnie jak jej bracia – wspomniany Isaac oraz Israel Joszua – także zajmowała się literaturą, tyle że w przeciwieństwie do nich nie doczekała się powszechnego uznania. Zmarła w 1954 roku w Londynie, pod koniec życia zmagając się z chorobą psychiczną.

Na kanwie tej biografii Patrycja Dołowy stworzyła sztukę o kobiecie, która przełamując opór tradycyjnej chasydzkiej rodziny, próbuje wybić się na niezależność i szuka sposobu, by wyjść z cienia dziadka, rodziców, wreszcie braci. Snując tę opowieść, Dołowy zupełnie niepotrzebnie włączyła w nią współczesny kontekst. Rozmowy kobiet zamkniętych w szpitalu psychiatrycznym, przypominające kawiarniane pogaduszki koleżanek o problemach z facetami, mają się bowiem nijak do trudności, jakie musiała przezwyciężyć Hindełe, by wyrwać się z mentalnego świata chasydzkiego sztetlu.

Passini umieścił tę historię w przestrzeni wypełnionej książkami. Ściany i podłogi sceny wyłożone zostały zebranymi specjalnie w tym celu tomami. Nie obyło się bez kontrowersji – jedna z pracownic technicznych odmówiła pracy nad scenografią, nie chcąc w jej trakcie niszczyć książek, i dziś już nie pracuje w teatrze. Poruszający się wśród stert woluminów i wydartych kart aktorzy przypominają, że cała wspomniana trójka rodzeństwa Singerów – tworząca w języku jidysz – zapisała swoje doświadczenia w książkach, które w oryginale coraz mniej osób rozumie, tym samym nie są one w stanie ocalić ich doświadczenia i opisywanego przez nich świata.

Przedstawienie się dłuży, momenty teatralnych czarów Passiniego zdarzają się zdecydowanie za rzadko – w ich wywoływaniu przeszkadza zresztą nie najlepszy tekst Patrycji Dołowy. Nie pomaga też pojawiająca się nie wiadomo skąd i po co w postaci projekcji Dżoana Krupa opowiadająca o Singerze jako ważnym obrońcy zwierząt. W pamięci zostaje przede wszystkim znakomity Daniel Dobosz jako podstarzały Isaac Bashevis Singer oraz milcząca przez większość przedstawienia sędziwa, umierająca Hindełe grana przez Ninę Skołubę-Urygę.