Nie produkuję i nie znikam

„To się nie kończyło. Trwało miesiąc, dwa, pół roku, rok. Ostatecznie ponad półtora roku. Przez cały ten czas nie dawałam sobie prawa do odpoczynku. Bo nie pracując, czułam się bezużyteczna” – mówi Gosia Wdowik o swoim doświadczeniu wypalenia zawodowego.

Czy szkoły przyjdą?

Zorganizowane grupy szkolne wciąż zajmują ważne miejsce w teatralnym półświatku. Na czym opiera się relacja między teatrem a szkołą i czyje interesy są w niej na pierwszym miejscu? Ucznia? Nauczyciela? Artysty? A może dyrektora sceny?

Stracić równowagę

60 LAT ODIN TEATRET: – „Tworzenie kultury”, „bycie w awangardzie” to są slogany, które w rzeczywistości nic nie znaczą, nie więcej niż dym. Ale ja sobie właśnie biorę tę zasłonę dymną, żebym za nią mógł żyć tak, jak chcę – wywiad Katarzyny Kasi z Eugenio Barbą (w trakcie którego oboje niepostrzeżenie przechodzą na „ty”).

Jedną nóżką

– Zapytałem ostatnio sam siebie, dlaczego akurat ja mam być jedynym świętym w środowisku. Nie mam papierów na świętość i niezłomność – Łukasz Drewniak mówi, kim może i powinien być dziś krytyk teatralny.

Usynowienie

Figurą rządzącą wyobraźnią polskiego teatru jest nie ojcobójca, ale „Wunderkind”, „cudowny chłopiec”, niepokorny, acz uroczy młodzieniec, w którego wspólnota teatralnych tatusiów, wujków i teściów wpatruje się jak urzeczona.

Bliscy są zakładnikami mojej pracy

„W ciąży pracowałam właściwie bez przerwy. Miałam dużo mniej siły niż zwykle, mimo to często spędzałam w teatrze kilkanaście godzin dziennie” – opowiada Katarzyna Szyngiera. „Przez myśl by mi nie przeszło, żeby teraz zajść w ciążę. Cieszę się, że urodziłam dziewięć lat temu” – dodaje Katarzyna Minkowska. Kolejna rozmowa w naszym cyklu o łączeniu pracy artystycznej z pracą opiekuńczą.

Teatr komplikuje sprawy

Reżyser Milo Rau i dramaturżka Servane Dècle przekopali się przez tysiące stron dokumentów z głośnego procesu gwałcicieli Gisèle Pelicot. Wyszedł z tego kilkugodzinny performans grany w całej Europie. 5 listopada zobaczymy go w wykonaniu aktorów TR Warszawa.

Podmuch

Teatr osób z niepełnosprawnościami, w którym doświadczenie niepełnosprawności bynajmniej nie znajduje się w centrum uwagi? Oto poznański Teatr Klucz, jedna z najciekawszych formacji niezależnych w Polsce.

Podróż po obrzeżach

Dla takich artystów ukuto kategorię osobności. W przypadku Macieja Podstawnego oznacza ona „być tu, gdzie wszyscy”, i zarazem „gdzie indziej”. Za chwilę w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie odbędzie się premiera Korczakowskiego Bankructwa małego Dżeka w jego reżyserii.

Piękno nigdy mi nie wystarczało

„Widziałem wiele spektakli tańca, z których nic nie wynikało i ludzi mało one obchodziły. A choreografowie odmawiali bycia komunikatywnymi. Tymczasem ja jestem tak wychowany, że lubię rozumieć”. Jérôme Bel opowiada Wojtkowi Ziemilskiemu, dlaczego na scenie koncepcje są ważniejsze od emocji.

Stan „nie wiem”

Duża wyobraźnia, feministyczna wrażliwość, wyraźne ślady doświadczenia psychoterapeutycznego – pisanie Katarzyny Szaulińskiej to świetna propozycja dla polskiego teatru. Czy polski teatr w końcu to zrozumie?

Uparta Szatrawska

Tuż po premierze stworzonych wspólnie z Janem Klatą Krzyżaków, tuż przed niemiecką premierą adaptacji powieści Toń – Ishbel Szatrawska robi teatralną i literacką karierę, zajmując się tym, co ukryte na marginesach oficjalnej historii.

Weź się, tato

Pokolenie wielkich narracji i budżetów ma określony pomysł na własną śmierć artystyczną, pewnie najchętniej samo by ją wyreżyserowało. A co, jeśli nowe twórczynie, twórcy, osoby tworzące wcale nie zacierają rąk na myśl o uśmiercaniu kogokolwiek? Rozpoczynamy dyskusję o wpływie kategorii „ojcobójców” na współczesny polski teatr.

Teatr ma plan. Jaki? Filmowy

Dlaczego ludzie teatru tęsknią do filmu? „Robię to dla siebie. Robię to dla hajsu. Robię to dla fejmu. I dla kultury” – mówił klasyk. Pytam artystów i artystki różnych pokoleń, estetyk i specjalizacji, czego szukają na planie i czego brakuje im na scenie.

MICHAŁ MERCZYŃSKI: Zrobimy Warlikotekę

„Chodzi o to, by mocniej zagrać tym, że to teatr, który założył Warlikowski. On jest wręcz wpisany do statutu tej instytucji, a ja nie chcę z tym ani dyskutować, ani polemizować. Uważam, że tak po prostu powinno być”. Rozmowa z nowym dyrektorem Nowego Teatru w Warszawie.

JAN KLATA: Ja mam kadencję, jak Karol Nawrocki

„Nick Cave, stary pierdziel, konserwatysta, ciągle próbuje fascynujących rzeczy. David Bowie też tak miał. To są dla mnie wzory. Dzięki próbowaniu nowych rzeczy zachowuję wieczną młodość i mentalną żwawość. Podpisałem pakt z Dionizosem”. Rozmowa z nowym dyrektorem Teatru Narodowego.

STRZĘPKA MÓWI… o ratuszu

„Zostałam oskarżona o straszne rzeczy, których nie zrobiłam. Moja kariera legła w gruzach. Tak samo moje życie rodzinne, relacyjne. Straciłam pracę, mieszkanie, środki do życia. To, co mi zrobiono, jest nie tylko bezzasadne, ale też zwyczajnie okrutne”. Trzecia część opowieści o tym, co wydarzyło się w warszawskim Teatrze Dramatycznym.

Przeprogramowanie

– Wygodnie jest trzymać się roli ofiary. W takim codziennym wymiarze. W pracy, autobusie, przyjaźni, rodzinie, związku z dziećmi. Więc trudno podjąć decyzję, by to odpuścić – mówi Anna Smolar, tegoroczna laureatka Nagrody im. Konrada Swinarskiego.

Co to znaczy: nowy teatr?

– Odmłodzenie naszego zespołu byłoby ważne ze względu na ferment społeczny, jaki chcemy wywoływać – mówi Jacek Poniedziałek. – Czekam na młodszych aktorów, ale i na młodszych reżyserów – dodaje Bartosz Bielenia. Rozmowa z tegorocznymi laureatami Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza, aktorami Nowego Teatru w Warszawie.

Sprawczość, godność, wpływ

– Nie liczę na to, że na widowni Kobiety samotnej znajdzie się tata Bogusia, który po obejrzeniu spektaklu zacznie płacić alimenty. Ale może swoją postawę zmienią osoby przymykające dotąd oko. Rodzice kryjący syna, nowe partnerki, na które mężczyźni przepisują majątki – mówi Anna Ilczuk, laureatka tegorocznej Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza.

Mieszane uczucia

– Nasza bohaterka pokazuje, co wynika z systemowego gówna w sytuacji kobiety, która nie jest w stanie wyegzekwować alimentów od ojca dziecka. I uświadamia, że nie trzeba być idealną ofiarą systemu, by ten żal czuć i chcieć go wykrzyczeć – mówi Natalia Fiedorczuk, dramaturżka Kobiety samotnej z warszawskiego Teatru Powszechnego.

Czy performerka może być mamą?

„Mówienie o matkach jako bohaterkach jest powielaniem stereotypów: nazwijmy matkę bohaterką, żeby nie musieć zapewnić jej systemowej pomocy. Ale z drugiej strony opisywanie, dlaczego jest bohaterką, z iloma rzeczami musi się mierzyć jako matka-artystka, jest bardzo ważne”. O swoim doświadczeniu macierzyństwa opowiadają choreografki i tancerki Ramona Nagabczyńska i Iza Szostak.

Rap Teatr. Ewenement?

Rapowany Mickiewicz, reżyserowany Quebonafide, street dance moralnego niepokoju. Kultura hip-hopu i teatr coraz częściej wchodzą w alianse. To się szybko nie skończy. A jak się zaczęło i w jakim punkcie jesteśmy dzisiaj?

Niepozytywny mit

Najnowszy spektakl Katarzyny Szyngiery z Muzeum Powstania Warszawskiego nie proponuje prostej negacji powstańczej legendy – jest bardziej wysublimowany niż chyba wszystko, co do tej pory powstało w ramach artystycznych działań Muzeum.

Szkiełko, nie serce

Nie ma w polskim teatrze twórcy, który tak konsekwentnie propagowałby zaufanie do empirii i wiedzy. W żarliwych krucjatach Mateusza Pakuły przeciwko foliarzom, płaskoziemcom i denialistom klimatycznym wyczuwa się lęk przed chaosem, w jaki może osunąć się świat opanowany przez samozwańcze autorytety i pleniące się bujnie teorie spiskowe.

Projektariuszka

Marta Szypulska komponuje stroje. Odważnie operuje kolorami i materiałami, zestawia ze sobą nieoczywiste elementy. Tworzy „performatywną modę” i „performatywną scenografię”. Swoją markę zbudowała w niecałe sześć lat.

Opera z kolumnadą

W Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w końcu pojawia się nadzieja na zmianę. Bo już wiadomo, że nowy dyrektor naczelny Boris Kudlička nie zamierza dzielić odpowiedzialności za profil instytucji z dotychczasowym dyrektorem artystycznym Mariuszem Trelińskim.

Nic się nie zmieniło

W 2017 roku nie uwierzyłabym, że w 2025 roku wciąż będziemy musiały walczyć o te same sprawy. Przestaję się dziwić, że siła teatru politycznego w Polsce malała z roku na rok po premierze Klątwy – pisze dramaturżka spektaklu Olivera Frljicia.

Pomnik niezgody

Może zbyt długo łudziliśmy się, że to sztuka dokona za nas realnej zmiany – zamiast widzieć w niej narzędzie diagnozy, czasem wręcz profetycznej. Frljić postawił trafną diagnozę, lecz rzeczywistość nie tylko jej nie przyjęła – odpowiedziała kontratakiem.

Nie mamy żadnych kart

– Obawiam się, że wojna jest nieunikniona. Ta nagromadzona agresja musi jakoś wybuchnąć – Agnieszka Holland opowiada o polityce i swoich dwóch klasycznych filmach: Kobiecie samotnej i Europie, Europie, które właśnie zostały przełożone na język teatru.

Ja tylko opisuję

Dwa spektakle o doświadczeniu wojny i migracji. Niby różne, a w istocie podobne – bo w opisie drastycznych zdarzeń zaskakująco wstrzemięźliwe, unikające wyraźnego stanowiska, idące środkiem drogi.

Ewa Dałkowska: chciała wolności

Była królową, arystokratką języka, artykulacji i tembru. Niepowtarzalnego, jedynego takiego tembru w polskim teatrze i kinie, tembru stuprocentowej świadomości, co się mówi, kiedy oraz po co! – zmarłą 8 czerwca Ewę Dałkowską wspomina Jacek Poniedziałek.

Nowa przestrzeń

– Mam łatwość wchodzenia w sceniczny świat Warlikowskiego. Stanowimy rodzinę, która cały czas walczy – mówiła Ewa Dałkowska na łamach „Teatru”. Przypominamy rozmowę, którą opublikowaliśmy w 2012 roku z okazji przyznania aktorce Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza za rolę w spektaklu Koniec.

Wyjście z brzucha wieloryba

Ceniona, nagradzana, popularna reżyserka teatralna, która zdecydowała się odejść z teatru. Agnieszka Glińska opowiada o powodach swojej zawodowej wolty i o szukaniu dla siebie miejsca w obszarze terapii i psychologicznej pomocy innym.

Jogolobby

Co czwarta osoba na widowniach teatrów w Polsce ćwiczy jogę. Wśród aktorek i aktorów ten procent jest jeszcze wyższy. Co mają wspólnego joga i teatr? Bardzo wiele.

Wszystkie wasze duchy

Jaki jest sens i jakie są możliwości teatru proponowanego przez Marcina Wierzchowskiego? Czy odnalazłszy „kolektywną ranę”, twórca może ją uleczyć, czy tylko odsłonić i zajrzeć do środka?

Jaka piękna gównoburza

Karetki pod teatrem odwożące omdlałych widzów. Protesty środowisk katolickich. Ostre przedmioty brutalnie wkłuwane w ciała aktorek. Niemarkowany seks na scenie. Estetyczne uniesienie, wzniosłość i groza, inność i wspólnota. Florentina Holzinger wraca z nowym spektaklem.

Młot na czarownice

Wrocławskie Heksy odzwierciedlają bieżące nastroje społeczne: zwrot konserwatywny, niespełnione lewicowe obietnice, rosnący w siłę faszyzm, wywołane tym wszystkim poczucie beznadziei i bezsilności. Tylko po co dawać im tyle miejsca, nie oferując nic w zamian?

Zmywanie wstydu

Przeciw powielaniu gestów stygmatyzacji; za myśleniem o przyszłości i reparacji; przeciw zamykaniu wirusa w historii, a wraz z nim tych, którzy stali się jego nosicielami – oto strategie nowego pokolenia rodzimych artystów pracujących z doświadczeniem HIV/AIDS.

„Klasyka Żywa”. Czego nie widać

Ten konkurs pokazuje dobitnie, jak żywe jest środowiskowe zapotrzebowanie na uświęconych i oswojonych obrazoburców, dokonujących pozornych przekroczeń w bezpiecznych ramach – o „Klasyce Żywej” pisze członkini komisji artystycznej ostatniej edycji.

12 x Ukraina

Od kobiecej klasyki po emigracyjny queer – dramaturżka i kuratorka ze Lwowa poleca jedenaście ukraińskich sztuk i jedną powieść, które warto wystawić w Polsce. Ściągawka dla dyrektorów naszych teatrów.

Teatr katolickiej obietnicy

Jeśli widzieć katolicyzm jako najpopularniejszy w Polsce system pozwalający na przejście przez śmierć i ciemność w nadziei na spotkanie z czymś, co im zaprzecza, to trzeba przyznać, że teatr Leszka Mądzika był takiemu katolicyzmowi bardzo bliski.

Polski teatr terapii

Twórcy teatru terapeutycznego poprzestają na opowiadaniu historii. W bezpiecznych ramach świata przedstawionego mieszczą się oczywiście przemiany (wynikające z procesów terapeutycznych), ale dotyczą one wyłącznie bohaterów.

Możliwość uczty

Teksty Pawła Soszyńskiego oferują oldskulowe przyjemności: oto krytyka teatralna oparta na swobodzie w wyrażaniu osobistego przeżycia, posługiwaniu się metaforą i stosowaniu chwilami rozpasanego, zdobnego – ale jakże własnego – języka.

Dizajnerka dźwięku

Laguna w TR Warszawa intryguje swoją postklubową, posthorrorową audiosferą. Jej autorka Justyna Stasiowska nie pierwszy raz dowodzi, że we współczesnym teatrze warto nie tylko patrzeć, ale i słuchać.